andrebogaert.be

De man die geloof en wetenschap in die materie heeft trachten met elkaar te verzoenen, is de Franse Jezuïet Pierre Teilhard de Chardin (1881-1955). Teilhard had zijn leven in dienst gesteld van een kerk, die in zijn tijd de grootste moeite had om de wetenschappelijke visie op het ontstaan van de mens via evolutie te erkennen en te aanvaarden. Vandaar dat hij, zelf een paleoanthropoloog, in zijn geschriften probeerde aan te tonen dat er geen tegenstelling was tussen wat het geloof leerde over de mens en wat de wetenschap ervan zei. Tijdens zijn leven verbood de kerk de verspreiding van zijn geschriften. Zijn eerste boek – Le phénomène humain – (het verschijnsel mens) werd pas na zijn dood, dit jaar vijftig jaar geleden, uitgegeven.
Voor Teilhard is de evolutie een opgang van de geest, “de binnenkant van de materie”, doorheen de steeds complexer wordende vormen van leven, naar het bewustzijn en tenslotte het zelfbewustzijn van de mens. Die complexiteit groeit verder in de onderlinge relaties van de mensen, tot het moment wordt bereikt dat die gemeenschap van mensen en hun relaties een dergelijke complexiteit hebben bereikt dat een hoger stadium van bewustwording wordt bereikt, nl. het punt “omega” in de “noösfeer”, de sfeer van de geest. Dat punt omega (de laatste letter van het Griekse alfabet) valt samen met de geloofsleer van de gemeenschap van alle heiligen, die op het einde der tijden wordt gevormd. Zoals je merkt, het is geen zuivere wetenschap, die Teilhard ons voorschotelt, maar een visie met wetenschappelijke, theologische en filosofische elementen. Uiteraard heel kwetsbaar, omdat het noch zuiver wetenschap noch zuiver theologie noch zuiver filosofie is. Maar één ding staat vast: voor Teilhard was de finaliteit van de evolutie, een ontwikkeling van de vormen van leven naar de mens toe en dan verder naar het punt Omega toe, een kernpunt van zijn visie.