andrebogaert.be

C.III Het Rooms-katholieke paradigma van de Middeleeuwen

C.III. 9 De grote theologische synthese: Thomas van Aquino (1225-1274) (vervolg).

De invloed van Aristoteles is echter niet te onderschatten: Thomas gaat er van uit dat het menselijke verstand tegenover het geloof een eigen onafhankelijkheid heeft, een eigen recht, een eigen bereik. Hij zal niet meer zoals zijn voorgangers bewijzen dat het verstand naast het geloof een gegronde reden van bestaan heeft, maar omgekeerd, dat het geloof naast het verstand een gegronde reden van bestaan heeft.
Terwijl zijn leeftijdsgenoot Bonaventura, grondlegger van de oude Franciscaanse school, alle wetenschap terugvoert tot de theologie, stelt Thomas dat de wetenschap op een eigen manier tot kennis komt, en een eigen kennisbereik heeft, nl. alles wat

C. III Het Rooms-katholieke paradigma van de Middeleeuwen

C.III. 9 De grote theologische synthese: Thomas van Aquino (1225-1274).

Wie zoals ikzelf droomt van vakantie in Frankrijk, zal met veel interesse de aan gang zijnde discussie lezen over de boeren in Frankrijk, die bewakers willen of moeten worden van het landschap.

C.III Het Rooms-katholieke paradigma van de Middeleeuwen

C.III.8 De kentekenen van het Romeinse systeem (vervolg)

Terwijl paus Innocentius III katharen en andere

Zestig jaar geleden, een maand voor Duitsland capituleerde, werd de protestantse theoloog Dietrich Bonhoeffer samen met enkele medestanders, waarvan de bekendste Canaris was, door de SS vermoord in het concentratiekamp Flossenbürg.
Reeds vanaf 1934 had Bonhoeffer gewaarschuwd tegen het oorlogsgevaar, dat uitging van het nazisme, en in 1935 al sloot hij zich aan bij de oppositiegroep “Bekennende Kirche”. Hij nam het toen al op voor zijn joodse medeburgers, die door de nazi’s werden gepest met de bedoeling hen het land te doen verlaten. Reeds heel vroeg na de overname van de macht door Hitler wisten er dus mensen wél wat er aan de hand was. Speer, de architect en rechterhand van Hitler, wist het na de oorlog zogezegd nog niet…

In deze zeer interessante tekst, die het resultaat is van een werkgroep binnen de Europese Unie, worden de problemen op een rijtje gezet, waarmee een seculier (dwz. ontkerkelijkt) Europa in de toekomst moet in het reine komen: de toetreding tot de EU van een overwegend ‘katholiek’ land als Polen, de vraag van Turkije om lid te worden van de EU, de integratie van de voornamelijk islamitische immigranten in de geseculariseerde staten van de Unie, en tenslotte de mogelijke verwijzing naar God en de christelijke erfenis in de grondwet van Europa. Een vrij lange en niet altijd gemakkelijke lectuur, maar vast de moeite waard!

Deze uitspraak van John Kerry (tegenkandidaat van Bush bij de laatste verkiezingen) bij de dood van Ronald Reagan vorig jaar is op zijn minst betwistbaar. Dat doet dan ook Philip Jenkins, professor van geschiedenis en religieuse studies aan de Staatsuniversiteit van Pennsylvania (VS). Hij bespreekt het boek van Gil Troy: “Morning in America”, met als ondertitel: hoe Reagan de jaren tachtig uitvond. Jenkins vind het boek van Troy een lovenswaardige poging om de werkelijke betekenis van Reagan te schetsen. Hij zal daarvoor ongetwijfeld kritiek krijgen zowel van de voor- als van de tegenstanders van de man. Maar terecht, m.i. benadrukt Jenkins ook het feit dat niet zozeer de president als persoon maar wel de loop van de gebeurtenissen in en vooral buiten Amerika dat decennium hebben getekend. Volgens hem zou, indien Carter toch was herkozen, de geschiedenis niet veel anders zijn gelopen, aangezien ze voornamelijk werd bepaald door tendenzen en feiten, die reeds onder Carter in de wereld aanwezig waren.

C.III Het Rooms-katholieke paradigma van de Middeleeuwen

C.III.8 De kentekenen van het Romeinse systeem (vervolg)

Als we de balans opmaken van winst en verlies bij die ontwikkeling in de middeleeuwen, dan constateren we:

– aan de positieve kant voor het pausdom :

– aan de negatieve kant voor het pausdom :

Maar de bedreiging van binnenuit is niet minder gevaarlijk: de binnenkerkelijke oppositie wordt sterker en beter georganiseerd. Tot in de twaalfde eeuw waren diegenen die afweken van het juiste geloof vlug geneutraliseerd en geïsoleerd. Maar naar het einde van de twaalfde eeuw steken non-conformistische boete- en armoedebewegingen de kop op: de Katharen en Waldenzen in Zuid-Frankrijk, die later de Hussieten en andere groepen in Bohemen zullen inspireren. De kerk reageert met verboden, veroordelingen en uiteindelijk met de inquisitie.
De inquisitie wordt in die tijd een kenmerk van het rooms-katholieke paradigma. Wat in de vroege kerk eerder uitzonderlijk was, werd in de kerk van de middeleeuwen een instituut. De pauselijke inquisitie was intensiever en vollediger dan de reeds bestaande bisschoppelijke inquisitie. De kruistocht tegen de katharen of Albigenzen, die twintig jaar duurde (1209 tot 1229) is het eerste en vreselijke voorbeeld van een vervolging die later andere groepen zal treffen.
{De katharen zijn bij ons vooral bekend geraakt door het boek van de Franse historicus Emmanuel Le Roy Ladurie: