andrebogaert.be

C.IV Het protestants-evangelisch paradigma van de Reformatie

C.IV.1 Luther

In de zestiende eeuw heeft Martin Luther een nieuw paradigma ingeluid, weg van het rooms-katholieke van de middeleeuwen naar een nieuw, evangelisch paradigma van dat historisch godsdienstig gebeuren, dat pas in de negentiende eeuw de naam ‘Reformatie’ of hervorming meekreeg.
Omdat in de tijd van de reformatie de religie meer dan nu een alles doordringende dimensie was van het maatschappelijke leven, moet de geschiedenis ervan uiteraard rekening houden met alle aspecten van dat leven en niet enkel met individuen, hoezeer die ook er hun stempel op hebben gedrukt.
Toch blijft een figuur als Luther, ook al is hij niet de hele reformatie, belangrijk. Hij vertegenwoordigt bij uitstek het hele reformatorische programma. Het beeld dat we van hem hebben is enorm belangrijk voor een goed begrip van dit nieuwe paradigma. Maar dat beeld is gedurende de bijna vijfhonderd jaar sinds Luther met de reformatie begon, voortdurend veranderd.
Willen we datgene wat Luther heeft gedaan, juist inschatten, dan moeten we natuurlijk een afgewogen kijk hebben op Luther zelf: misschien niet de door God gezonden profeet van het oorspronkelijke evangelie of de bevrijder van de gewetensdwang en het bijgeloof of nog de eeuwige Duitser (zo de Lutheranen in de loop der eeuwen) maar ook niet de verlopen monnik, de aartsketter enz (zo de katholieke visie in de loop van diezelfde eeuwen). Vandaag de dag is men het in evangelische en progressief katholieke kringen er over eens dat de reformator een religieus bewogen figuur was en de reformatie een religieus gebeuren.