andrebogaert.be

h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

h5. C.V.5 Theologie in moderne zin: Friedrich Schleiermachter (vervolg)

Opwerpingen tegen de opvattingen van Schleiermacher (2)

Een tweede opwerping tegen Schleiermacher: heeft hij met zijn werk de weg niet voorbereid om de theologie te laten opgaan in anthropologie? Antwoord van Küng: de theologische reflexie van Schleiermacher gaat inderdaad uit van het subject en de zelfervaring van de mens maar daarmee is de theologie nog niet gesubjectiveerd, of anthropologisch gemaakt. Schleiermacher beklemtoont van in zijn vroegste geschriften dat juist zonder die op het

Een lang maar heel interessant artikel over de rol, die Amerika zichzelf heeft toegedicht, om hun democratie over de hele wereld te verspreiden. Dit ondanks de flagrante contradicties van hun buitenlandse en interne politiek en politieke caste. Wie een beter begrip wil krijgen voor wat nu in het Amerika van Bush aan het gebeuren is, is dit verplichte lectuur!

h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

h5. C.V.5 Theologie in moderne zin: Friedrich Schleiermacher (vervolg)

Opwerpingen tegen de opvattingen van Schleiermacher (1)

Maar hebben de critici geen gelijk die Schleiermacher verwijten geen theologie te bedrijven, maar onder de mom van christelijke theologie een soort filosofie, die met het christendom niets vandoen heeft? Op het einde van zijn leven (in 1968) heeft de christelijke theoloog Karl Barth deze vraag nog gesteld en open gelaten.

Küng beantwoordt deze vraag als volgt: het alternatief van Schleiermacher is niet filosofie of theologie, maar filosofie of dogmatiek. Met andere woorden: bij Schleiermacher is er inderdaad geen sprake van een dogmatische en nog minder van een kerkelijke theologie. Hij was er zich van bewust dat hij met een dergelijke traditionele theologie, die uitgaat van begrippen en opvattingen, niet moest afkomen bij die intellectuelen die de religie hadden verworpen. Hij wilde de zaak benaderen vanuit de andere kant, de ervaring van de mens. Daarom vermeed hij theologische begrippen te gebruiken. In plaats van het dikwijls verkeerd verstane woord

Honderd jaar geleden is Sartre geboren, vijfentwintig jaar geleden stierf hij. De man, die samen met zijn geliefde, Simone de Beauvoir, zoveel invloed had uitgeoefend op zijn tijdgenoten, scheen na zijn dood heel vlug vergeten. De laatste jaren echter is er een hernieuwde belangstelling voor hem, zelfs in de door hem zo gehate Verenigde Staten. Hoe dit komt, lees je in dit artikel.

Binnenkort verschijnt een uitgave van het ‘Evangelie van Judas’, een manuscript dat vierhonderd jaar geleden in Egypte ontdekt werd en recentelijk te koop werd aangeboden. Het manuscript, dat in het Koptisch is opgesteld en dateert van ergens in de vierde of vijfde eeuw, was er erg aan toe en moest eerst behandeld worden, alvorens het kon worden ontcijferd. Omdat reeds in de tweede eeuw na Christus allusie wordt gemaakt op een dergelijk evangelie, zou het wel eens een heel oude tekst kunnen zijn. Hij stamt wellicht uit de omgeving van de gnostiekers. Er werd al gesuggereerd dat we dank zij dit evangelie meer zouden te weten komen over de motieven van Judas om Christus te verraden. Maar zo nieuw en sensationeel zal het wellicht niet zijn.

h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd naar rede en vooruitgang

h5. C.V.5 Theologie in moderne zin: Friedrich Schleiermacher (vervolg)

Want wat betekent religie voor Schleiermacher? Eerst misschien wat het niet is. Religie is geen zaak van systematisering of theoretisering, zoals filosofen misschien zouden denken. Het is ook geen zaak van geloofsformules en bewijzen, zoals de orthodoxe dogmatiekers denken. Maar ook geen zaak van moraal (

De verkiezingen in Iran hebben de internationale gemeenschap – vooral de VS en de EU – geschokt. Het lijkt een beetje terug naar af. En de nieuw verkozene, wiens naam ik met de beste wil van de wereld maar niet in mijn kop krijg, heeft al gezegd dat Iran zijn eigen conservatieve koers zal verdervaren, het maken van een kernwapen inbegrepen. Dit artikel gaat daar over: wij, dwz het Westen, zal moeten leren leven met een Iran dat over kernwapens beschikt. Merkwaardig genoeg wordt in dit artikel nergens gewag gemaakt van het feit dat in de streek de staat Israël over kernwapens beschikt en dat dit de reden kan zijn voor de hardnekkigheid van de Iraniërs. Of heeft dat daar niets mee te maken?

h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

h5. C.V.5 Theologie in moderne zin: Friedrich Schleiermacher

Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher (1768-1834) is de man, die gepoogd heeft het moderne denken te verzoenen met de godsdienst. Hij was een door en door moderne mens. Hij had geen last van de onverdraagzaamheid, waar Luther, Calvijn en de pausen uit Rome nog altijd mee worstelden; hij was vertrouwd met de moderne natuurwetenschap. En met Kant was hij ervan overtuigd dat de natuur een wetmatigheid kent, die geen

Op 17 december eerstkomend beslist Europa wanneer het begint met de gesprekken over het lidmaatschap van Turkije. Het belang daarvan kan niet worden onderschat. Het ‘neen’ van Frankrijk en Nederland werd voor een stuk ook toegeschreven aan de schrik van veel ‘christelijke’ Europeanen voor het ‘islamitische’ Turkije. De vraag is natuurlijk in hoever dat waar is. In ieder geval heeft Barroso al gezegd dat, als er gesprekken komen, deze een ‘open einde’ zullen hebben. Met andere woorden, het kan uitdraaien op een weigering. Volgens de auteur van dit artikel uit Eurozine zou dit min of meer een ramp zijn voor Turkije, want steun aan de verkeerde partijen daar. Maar inderdaad, het kan zijn dat voor bepaalde landen in Europa de religie, en niet de mensenrechten, een beslissende factor is voor de cohesie van Europa. De conservatieve krachten in Europa, uiteraard volop gesteund door het Vatikaan, zullen hemel en hel verzetten om Turkije buiten te houden. Het hoeft niet gezegd dat dit helemaal ingaat tegen de ontwikkeling van de moderne ideeën van vrijheid en democratie.

Over de mythe van Amerika als promotor van democratie en vrijheid is al veel geschreven. In dit artikel vind je een goed overzicht van de wijze waarop de Amerikanen hun ‘bestemming’ hebben begrepen en ingevuld. Hopelijk is de auteur ervan woordvoerder van een groeiende groep mensen in de VS, die niet meer zo naief zijn te geloven wat hun ‘leiders’ hen wijsmaken.

Over de Poolse filofoofKeszek Kolakowski en zijn magistraal werk over marxisme: “Main currents of Marxism”, naar aanleiding van een herdruk. Confronterende lectuur voor alle marxistische intellectuelen uit Europa. Voor Kolakowski, die het aan den lijve heeft ondervonden, is marxisme “een goede blauwdruk om de samenleving om te zetten in één reusachtig concentratiekamp”. Voor onze liberale, pluralistische democratieën heeft hij ook een boodschap: onvermoeid moeten wij de waarden ervan verdedigen, al vindt hij dat die verdediging nooit absoluut kan zijn. Onbegrensde vrijheid en openheid zonder behoud en verdediging van onze waarden dreigt uit te monden in leegheid.

h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

h5. C.V.4 De revoluties in cultuur en theologie (slot)

De theologie zelf blijft natuurlijk niet onberoerd door deze cultuurrevolutie. De traditionele theologie komt in een crisis terecht, veroorzaakt vooral door de bijbelwetenschap, die een taboe doorbreekt dat zelfs de reformatoren hadden bewaard: zij onderwerpt de schrift zelf aan een historisch-kritische analyse. Met de vraag: wat steekt er in de bijbel aan werkelijk historische waarheid? Een heel andere vraag dan die van de reformatie, die de vraag had gesteld: wat zit er in de bijbel aan religieuze waarheid tegenover de kerkelijke tradities?

De moderne bijbelwetenschap kende reeds in de zeventiende eeuw een begin, met het boek van een zekere Richard Simon, tijdgenoot van Descartes en Galilei: “Histoire critique de l’Ancien Testament’ (1678). Daarin betoogde Simon dat de vijf boeken van Mozes (de Pentateuch) niet door één man konden zijn geschreven, maar uit verschillende bronnen samengesteld waren. Simon wilde met zijn boek een bijdrage leveren in het debat rond de onverenigbaarheid van gegevens uit de bijbel met ontdekkingen in astronomie en fysica: de bijbel is geen leerboek van fysica, kosmologie of biologie! De reactie van de katholieke kerk was hevig: Bossuet veroordeelde het boek, Simon werd uit zijn orde gezet (hij was Oratoriaan) en zal zijn leven eindigen in… Amsterdam. Daarmee verhuisde de kritische bijbelexegese uit de Roomse kerk, met alle gevolgen vandien.

In het protestantisme vond kritische bijbelexegese meer genade, vanuit de traditie van de reformatie, in een Duitsland, dat verschillende confessies kende en waar de Verlichting later doorbrak en op minder tegenstand stootte. Het is in Duitsland, dat de ‘moderne’ theologie, de verlichtingstheologie zal ontstaan. De historische bijbelwetenschap zal er breken met de opvatting, gehuldigd door de Rooms-katholieke kerk, maar ook door de lutherse en calvijnse orthodoxie, dat de bijbel woordelijk (bijna mechanisch-magisch) geïnspireerd was. De historisch-kritische theologie zal er ook ontstaan, die de theologie volledig wetenschappelijk wil benaderen en de bijbel totaal ondogmatisch wil verstaan. Met interpretaties van Jezus, die onvermijdelijk shockerend overkwamen. Bijvoorbeeld die van de professor Hermann Samuel Reimarus (18e eeuw), dat Jezus de politieke bevrijder van Israël wilde zijn en de Messias van een wereldlijk hemelrijk maar deerlijk mislukte en stierf op het kruis; en dat zijn volgelingen in hun ontgoocheling dan een groot bedrog pleegden, door zijn verrijzenis te ensceneren.