andrebogaert.be

Enkele uittreksels uit de wetten van Hammoerapi (18e eeuw vóór Chr.):

(6) Wanneer een burger bezit van de god of het paleis steelt, dan wordt deze burger gedood, ook degene die het gestolen goed van hem ontvangt wordt gedood.
(14) Wanneer een burger het kind van een (andere) burger steelt dan wordt hij gedood
(16) Wanneer een burger hetzij een slaaf, hetzij een slavin van het paleis of van een horige, die voortvluchtig is, in zijn huis verborgen houdt, en niet te voorschijn laat komen bij het roepen van de omroeper, dan wordt de eigenaar van het huis gedood.
(25) Wanneer er in het huis van een burger brand uitbreekt en een ander die gekomen is om te blussen een (begerig) oog slaat op het roerend goed van de eigenaar van dat huis, en zich het roerend goed van die eigenaar van het huis toeëigent, dan wordt deze burger in dat(zelfde) vuur gegooid.
(42) Wanneer een burger een veld pacht om het te bebouwen, doch geen graan op het veld verbouwt, dan bewijst men dat hij niet op het veld gewerkt heeft, en hij moet de eigenaar van het veld graan geven overeenkomstig (de oogst) op de grond van zijn buurman.
(109) Wanneer er bedriegers in het huis van een biertapster bijeenkomen, en zij grijpt deze bedriegers niet en draagt hen niet aan het paleis over, dan wordt deze tapster gedood.
(110) Wanneer een naditoem of een entoem (priesteressen) die niet in een klooster woont, (de deur van) een bierhuis opent of zelfs een bierhuis betreedt voor bier, dan verbrandt men deze burgeres.
(131) Wanneer de echtgenote van een burger door haar echtgenoot beschuldigd is, doch niet gegrepen bij het liggen met een andere man, dan zweert zij bij de god en keert terug naar haar huis.
(138) Wanneer iemand van zijn eerste vrouw, die hem geen kinderen gebaard heeft, wil scheiden, dan geeft hij haar geld ten bedrage van haar bruidsprijs, ook vergoedt hij haar de bruidschat die zij uit het huis van haar vader heeft meegebracht. Dan kan hij van haar scheiden.
(157) Wanneer een burger na de dood van zijn vader in de schoot van zijn moeder ligt, dan verbrandt men hen beiden.
(175) Wanneer een slaaf van het paleis of een slaaf van een horige de dochter van een burger tot vrouw neemt, en zij baart hem kinderen, dan heeft de eigenaar van de slaaf ten opzichte van de kinderen van de dochter van de burger geen recht op hun slavernij.
(215) Wanneer een arts aan een burger met een bronzen lancet een diepe wond toebrengt, en (daardoor) de burger genezen laat, of met een bronzen lancet de wenkbrauw van een burger opent en (daardoor) het oog van de burger geneest, dan ontvangt hij daarvoor tien sjekel zilver.
(233) Wanneer een architect voor een burger een huis bouwt, en zijn werk niet met overleg (?) uitgevoerd heeft, en er een muur instort, dan zal deze architect deze muur uit eigen middelen op solide wijze herbouwen.
(244) Wanneer een burger een rund of een ezel huurt en een leeuw doodt hem in het open veld, dan raakt dat alleen de eigenaar.

Lezing van Bertrand: “Waarom ik geen christen ben”. Bertrand Russell, Brits filosoof, is vooral gekend omwille van zijn geschiedenis van de filosofie. Hij stierf in 1970. De tekst waarnaar ik verwijs is echt de moeite waard om te worden gelezen en bediscussieerd, vooral nu de strijd tussen neodarwinisten en creationisten vooral in de VS weer is opgelaaid. In de sfeer van het denken lijkt mij dat trouwens de belangrijkste ontwikkeling van het voorbije jaar. Mij spreekt die tekst vooral aan, omdat hij me uitdaagt tot een grotere verantwoording van wat ik geloof (of niet geloof).

Een korte Kerstboodschap, ook uit Amerika, dat gelukkig nog andere stemmen laat horen dan die van Bush en co. En met deze boodschap ga ik een paar dagen op vakantie. Voor iedereen een prettig jaareinde en een goed begin van een nieuw jaar!

Een niet zo gemakkelijk te lezen, maar interessante beschouwing van de Franse filosoof Jean Baudrillard over de betekenis van het neen, dat de meerderheid van de Fransen hebben uitgesproken over Europa. Als het van de filosoof afhangt, dan moeten we ons niet veel illusies meer maken over de ‘democratie’ en de aspiraties van ‘het volk’. Een nogal pessimistische visie, niet enkel op onze moderne samenleving maar ook op de mens tout court, een visie die ik persoonlijk niet helemaal deel. Natuurlijk heeft de idee van de ‘vooruitgang’ van de negentiende eeuw in de twintigste eeuw een ferme knauw gekregen, natuurlijk heeft het consumptiegedrag van de huidige mens hem voor een groot stuk vervreemd van de echte werkelijkheid, natuurlijk is er nog steeds de kloof tussen de politieke leiders en het ‘volk’. Maar kijk toch ook om je heen: er is nog veel edelmoedigheid, veel mensen zoeken nog naar een zinvolle invulling van hun bestaan en vinden die ook geheel of gedeeltelijk. Veel mensen zijn nog met politiek (in de ruimste zin van het woord) bezig en hebben gelukkig bezwaar tegen het soort politiek en het soort inspraak dat hen wordt opgedrongen.
Met dank aan Marcel, die me attent maakte op dit artikel!

Tweede millennium vóór Chr. (2000-1000)

Deze periode begint met een nieuwe semitische volksverhuizing, ook weer vanuit Arabië, die der Kanaänieten, die de hele staatkundige toestand en de cultuur ingrijpend zal veranderen. Het is het millennium van de langzame opkomst en groei van twee rivaliserende machtspolen in het gebied: in het noorden de militaristische Assyriërs, in het zuiden de verfijndere Babyloniërs, die het culturele peil van de Sumeriërs overerven.
In diezelfde periode, het begin van het tweede millennium, duiken in Klein-Azië (het huidige Turkije) de Hettieten op , een Indo-Europees volk, dat weldra een geduchte tegenstander zal worden van de volkeren in Mesopotamië en van Egypte.

Assyrië en Babylonië

Opkomst, in het noorden, van Assoer, erfgenamen van de Akkadiërs in dat noordelijke stuk van Mesopotamië. Ze trekken weldra ten strijde tegen de zuidelijke Akkadiërs, die rond de stad Babylon een rijk opbouwen.
Opkomst en verval van verschillende rijken (o.m. de Mitanni, de Hoerriten, de Kassieten), strijd om de macht vooral tussen de twee aan macht en invloed toenemende Assyriërs en Babyloniërs.

De wetstèle van Hammoerapi

De Babyloniërs in het zuiden hebben de sumerische cultuur geassimileerd. De Babylonische cultuur zal eeuwenlang tweetalig blijven, waarbij in de religie vooral het Sumerisch de gebruikte taal is.
Onder Hammoerapi, koning van Babylon van 1793-1750, wordt Babylonië voor vele eeuwen het geestelijke middelpunt van voor-Azië. De wetstèle van Hammoerapi, gevonden in Soeza (Elam), en zijn brieven aan de god Mardoek getuigen daarvan.
De wetten van Hammoerapi: tegelijk strafrecht, burgerlijk recht en handelsrecht. Bij de straffen hoort niet zelden doodstraf door verbranding of verdrinking. Gevangenisstraf kent dat oude strafrecht niet. Het was een beetje zoals in het oude Israël een wet van vergelding: oog om oog, tand om tand.
De vrouw bezat ondanks de patriarchale structuur van de maatschappij als echtgenote en als priesteres maar ook als zakenvrouw meer rechten dan in het oude Israël. Een sterke nadruk ligt op de drie sociale klassen: de vrije mensen, de horigen van het paleis (een klasse van half-vrije mensen, die tot speciale diensten aan de sjeiks verplicht waren) en de slaven.

Uit zijn brieven blijkt dat Hammoerapi een heerser was die er op uit was zijn onderdanen recht te doen wedervaren. Zijn godsvoorstelling heeft ook een meer ethische inslag: de opvatting dat de koning ook maar een mens is haalt het van de vroegere opvatting die de koning als een god aanzag.
De taal die Hammoerapi gebruikt is bij voorkeur het Akkadisch, hier en daar ook het Sumerisch. Nochtans is er in zijn teksten geen spoor van etnische tegenstelling tussen Akkadiërs en Sumeriërs. Het begrip

Een verhelderend betoog van een aartsconservatief, een zekere Gerard Alexander, over het conservatisme in Amerika en in Europa. Als het van de eersten afhangt, hangt ons, weke en verwende Europeanen, één en ander hier boven het hoofd. Want de conservatieven hier zijn in de ogen van de heer Alexander softies, die nog veel te leren hebben. Raap al je moed bijeen en lees dit stukje proza, dat niet gespeend is van Amerikaanse zelfgenoegzaamheid. Van je vijanden moet je leren!

Derde millennium vóór Chr. (3000-2000)

Periode van de Sumerische beschaving in het zuidelijk deel van Mesopotamië, slechts onderbroken door een eerste dominantie van een Semitisch volk onder vorst Sargon

Van 3000 tot 2350 krijgen we de vroege dynastieke periode, met van elkaar onafhankelijke stadstaten en staatjes, die vooral omwille van het water regelmatig met elkaar overhoop liggen: Uruk, Kish, Lagash, Umma, Ur

Geschiedenis

Achtste en zevende millennium vóór Chr. (8000-5900)

In het noorden en noordoosten van het huidige Irak vinden we overblijfselen die wijzen op aarzelende sedentarisatie, een gemengd bestaan van jager-verzamelaars en boeren, die eigen gewassen en huisdieren gaan kweken. De huizen zijn gemaakt van in de zon gebakken stenen, en de potten die ze maken waren eerst nog met de hand gemaakt en in de zon gedroogd. Later ontdekken ze de techniek van de bakovens. De eerste versieringen op de potten zijn geometrische lijnen, volgens sommigen nabootsingen van de plantenvezels, waarmee de voorlopers van deze potten, de geweven manden, werden gemaakt. De dorpelingen begonnen ook ruw koper te bewerken, later te smelten en vorm te geven.

Zesde en vijfde millennium vóór Chr. (5900-4000)

Meer zuidelijk, in de alluviale vlakten van Tigris en Eufraat leven gemeenschappen, die gaan gebruik maken van een netwerk van kanalen om de vruchtbare grond te bevloeien. Deze periode wordt de Ubaidperiode genoemd naar Tell al-Ubaid, waar opgravingen hebben aangetoond dat het boeren er professioneel gebeurde, dwz dat de boeren een overschot produceerden voor mensen, die een ander beroep gaan uitoefenen. Steden worden groter en ingewikkelder, met als middelpunt de tempel (bv. in Eridu). Ten oosten van dit gebied, in het zuiden van het huidige Perzië, komt rond die tijd ook een nederzetting op die later Soeza, hoofdstad van Elam, wordt.
Beschilderde keramiek, terra cota

Zijn we echt zo verschillend van apen? Vroeger dacht men van wel, nu blijkt dat we veel meer gemeen hebben met de bonobo’s, de chimpanzees en tutti quanti. De studie van de primaten kan ons heel wat leren bv. over oorlog en vrede. In een eerste stadium werden we nogal eens vergeleken met de agressieve chimpansees, die we als mensen in agressiviteit en wreedheid nog zelfs zouden overtreffen. Maar recentere studie van de apen in het wild heeft ons geleerd dat die agressiviteit niet onvermijdelijk is maar afhankelijk van de omgeving en omstandigheden, en dat er apen zijn, zoals de bonobo’s of woudchimpanzees, die hoegenaamd niet agressief zijn. En nog beter: dat apensoorten, die als heel agressief te boek stonden, die agressiviteit kunnen intomen als de omstandigheden gunstig zijn.
Dit artikel van Robert Sapolsky verschijnt merkwaardig genoeg op de site van “Foreign Affairs”, een nogal conservatieve denktank in de VS, waarmee ik te maken kreeg in de tijd van de rakettenkwestie (de jaren tachtig van vorige eeuw). Kunnen we Bush en co. niet eens uitnodigen naar Plankendaal, om de bonobo’s daar bezig te zien? Wie weet…

De geografie.

Mesopotamië of Voor-Azië of Tweestromenland: land tussen Tigris en Eufraat, waar zich nu de moderne staten Iran, Irak, Syrië, Libanon, Israël en Palestina bevinden.
In tegenstelling tot Egypte, een open gebied, bewoond, veroverd, doorkruist door heel wat volkeren: de Sumeriërs, de Akkadiërs (Babyloniërs en Assyriërs), de Hoerrieten, Kassieten, Elamieten, Hettieten, Kanaänieten, Arameeërs enz.

Het Zuiden (later Babylonië genoemd): woestijnachtig, dor; moet om vruchtbaar te zijn worden bevloeid. Daarbij kan worden gebruik gemaakt van de hoge waterstand van de rivieren in het voorjaar. Daarom wordt van oudsher het verval van die rivieren geregeld door een net van kanalen. Indien dat niet gebeurt wordt het land in de kortste keren weer steppe of woestijn.
De eeuwenlange irrigatie heeft echter de bodem van dat gebied verzilt, en de vruchtbaarheid ervan zo langzaam aan kapot gemaakt. Vandaar dat nu dat gebied opnieuw tot woestijn en onvruchtbaar land is geworden.
In het uiterste zuiden bevinden zich onafzienbare moerassen, begroeid met manshoog riet in het slib. Ten zuiden van het huidige Bagdad (een stad, door de Arabieren gesticht in de zevende eeuw na C.) begint het rijk van de dadelpalm, één van de belangrijkste bronnen voor overleving aldaar.

Het Noorden (later Assyrië genoemd), rond de stad Ninive, is regenrijker, minder subtropisch en heuvelachtig. Aan de rand ervan bevindt zich het Iraans en Armeens hooggebergte. Aan die kant is Mesopotamië min of meer afgesloten.

In het Zuid-Oosten ligt een vruchtbaar heuvelland, het gebied van Elam (nu behorend tot Iran), met Suza als hoofdstad.

In het Westen tenslotte bevindt zich de praktisch onbewoonde Noord-Arabische woestijnsteppe, aan de rand waarvan Palestina, Libanon en Syrië liggen. Kleine staatjes hebben daar naast elkaar bestaan, maar slechts onder vreemde overheersing (van Assyriërs, Babyloniërs, Perzen, Grieken

Wanneer we rond 3100 v.C. met de uitvinding van het schrift de geschiedenis induiken, worden we op relatief korte tijd geconfronteerd met een aantal al vrij sterk georganiseerde samen-levingen,

De moderne technieken bieden heel wat perspectieven aan wetenschappers, die de oceanen willen onderzoeken. Toch blijft nog ontzettend veel te doen. Een boeiend perspectief voor de beginnende wetenschappers, die eventueel uitgekeken zijn op de “kleine” wereld van het vasteland… En onvermijdelijk zullen ontdekken dat ook in de oceanen de vervuiling, door de mens veroorzaakt, toeslaat.