andrebogaert.be

Van nu af aan was de functie van kalief in feite erfelijk en in de handen van de Oemayyaden (b), genoemd naar een voorvader Oemayya. Het centrum van het rijk werd eveneens verplaatst naar Damascus (Syrië), van waaruit het veroverde land beter te beheersen was.

De heerschappij van de kalief breidde zich steeds verder uit. De Moslimlegers rukten verder op door de Maghreb en staken in 711 over naar Spanje. Naar het Oosten toe werd het land tot in Noordwest-India veroverd.
De verovering van de Maghreb was het moeilijkst, wegens de hardnekkige tegenstand van de Berbers, de oorspronkelijke bevolking. Eenmaal dat deze Berbers voor de Islam waren gewonnen, zullen zij een belangrijke bijdrage leveren in de verovering van Spanje.

De snelheid van de verovering (van 634, Syrië tot 711, Spanje) is te danken aan verschillende factoren:

• het was een verrassingsaanval
• de nieuwe gevechtstactieken van de Arabieren
• de vermoeidheid van de beschavingen, die werden overrompeld (op de eerste plaats de Byzantijnse en Perzische)

Maar misschien nog meer is het te danken aan een vorm van religieuze en morele affiniteit tussen die godsdienst en de eeuwenoude beschaving waaruit hij is ontstaan.

Straks is het vijf jaar geleden dat de wereld met een schok tot het besef kwam dat het sprookje van de nieuwe wereldorde, na de val van de Berlijnse muur door vooral Amerika gepromoot, voor goed voorbij was. Voortaan zou de wereldpolitiek worden gedomineerd door de oorlog tegen het terrorisme. En inderdaad: zelden hebben we in de geschiedenis in zo korte tijd een terugval gezien in het primitieve stadium van internationale politiek: het eigen gelijk wordt opgevoerd, rangen worden gesloten, bewapening op scherp gesteld, dreigende taal geuit, dodelijke slagen uitgedeeld. Dat het allemaal weinig uithaalt, lijkt niet te deren. De lessen uit Vietnam en uit Irak worden door wat academici van meestal linksen huize getrokken maar gaan voorbij aan de verantwoordelijken voor de huidige wereldpolitiek. We moeten dus niet veel illusies koesteren over de lessen, die ze uit de Libanonoorlog zouden kunnen trekken.

De Oemayyaden: de kaliefen in Damascus/Syrië (gedurende negentig jaar)

661-750 na Chr.

Onder de vierde kalief Ali kwam het tot een opstand tegen hem onder leiding van Moe’awiya. Deze Moe’awiya ibn Abi Soefyan was een nauwe verwant van de derde kalief ‘Oethmaan en werd gesteund door de rijke families van Mekka en de Syrische Arabieren. Hij daagde de vierde kalief Ali uit, zette hem af en riep zichzelf in Jeruzalem uit tot kalief. Ali werd in 661 omwille van zijn onderwerping aan Moe

OVERZICHT VAN DE GESCHIEDENIS VAN DE ISLAM, VAN 622 NA CHR. TOT HEDEN

Eerst volgt hier een eerder summier chronologisch overzicht van de geschiedenis van de Islam, daarna kom ik daar uitgebreid op terug. Met dank aan Albert Hourani (cfr hierboven) en Karen Amstrong:

Joden en Christenen in de Arabische regio in de zevende eeuw na Christus

In de hele regio, zowel op het Arabische schiereiland als in het Perzische rijk trof je ook heel wat joodse kolonies aan.
De joden waren rond de zevende/zesde eeuw voor Chr. als eerste tot het monotheïsme overgegaan. De verovering van Jeruzalem door de Babyloniërs in die zevende eeuw, de vernietiging van de tempel van Salomon en de ballingschap naar Babylon is (later) door hen ervaren als een straf van God voor de veelgodendom van het volk.
Reeds in de eerste eeuw voor Christus emigreerden joden als handelaars naar Zuid-Arabië. Pas echter na de vernietiging van de tweede tempel door de Romeinen in 70 na Chr. en de verbanning uit Jeruzalem in 135 na Chr. werd Arabië voor de joden echt belangrijk.Veel van de steden vooral in het Zuiden van Arabië werden bevolkt met handelaren en kooplui. Later zullen ze daar geconfronteerd worden met aanzienlijke groepen christenen, die zich daar ook gevestigd hadden. Ook in het Noorden, in de oasen van de Hidjaz vestigden zich joodse kolonies van boeren en handelslui. Vooral dan in Jathrib, het latere Medina, waren ze talrijk: ongeveer een derde van de bewoners daar zou joods zijn geweest ten tijde van Mohammed.

Daarnaast waren er in de Romeinse provincie

Jared Diamond, schrijver van het fameuze boek ‘De Ondergang’, beschrijft het Paaseiland als een voorbeeld van de gevaren van milieuverloedering voor de voortbestaan van de mens. En inderdaad wetenschappelijk onderzoek naar de geschiedenis van het eiland en naar de oorzaken van het verdwijnen van de bewoners lijkt er op te wijzen dat het slordig omgaan met de natuur (o.m. het kappen van bomen) geleid heeft tot het uitsterven van de Paaseilanders. Recent onderzoek van Terry Hunt heeft echter een ietwat ander resultaat opgeleverd: zie zijn artikel.
Het is tevens een mooi voorbeeld van hoe de wetenschap te werk gaat: de onderzoeker maakt gebruik van telkens nieuwe, meer geperfectioneerde technieken en is steeds bereid de resultaten van vroeger onderzoek in vraag te stellen en te corrigeren. Deze methode brengt ons telkens weer een stapje dichter bij de ‘waarheid’ over het object van het onderzoek.

In de zevende eeuw na Christus, op het ogenblik dat de Arabische verovering, die je de zoveelste Semitische volksverhuizing kan noemen, op gang komt, wordt de regio gedomineerd door twee beschavingen:

Het Byzantijnse Rijk zal haar twee belangrijke provincies Syrië en Egypte verliezen aan de Arabieren, maar de hoofdstad zelf Constantinopel zal met succes de stormloop afslaan. Het Perzische Rijk zal door de Arabieren worden veroverd en een eeuw later vanuit Bagdad als centrum (Bagdad is nu hoofdstad van het moderne Irak) een belangrijke bijdrage leveren aan de vorming van de Islamitische beschaving (4).

HET MIDDEN-OOSTEN, BAKERMAT VAN DE BESCHAVINGEN

Drie groepen volkeren hebben de eerste beschavingen in het Midden-Oosten (met als kern Mesopotamië) uitgebouwd:

de Azianische volkeren, zoals de Sumeriërs, de Elamieten, de Hurrieten en de proto-Hittiten, waarvan men de verre oorsprong in Azië moet zoeken. De Sumeriërs hebben het schrift uitgevonden en hun cultuur heeft eeuwenlang, ook als ze staatkundig reeds verdwenen waren, Mesopotamië beheerst, doordat ze door de Semitische indringers werd overgenomen.

de Semitische volkeren, zoals de Akkadiërs (later Babyloniërs en Assyriërs), de Arameeërs, de Hebreeën, de Feniciërs, de Nabateeërs en de Arabieren. We weten dat deze volkeren, hoe verschillend ook van elkaar, met elkaar verwant moeten zijn of geweest zijn, dank zij hun taal. De Semitische volkeren komen het vruchtbare tweestromenland binnen vanaf 3500 – 3000 v.C. vanuit het Zuiden (het Arabische schiereiland). Van de Arabieren is slechts sprake vanaf de negende eeuw voor Chr., wanneer de Assyrische koning Salmanassar III de

Voor de liefhebbers van de vroegste geschiedenis van de mensheid, aansluitend bij de blogs over de prehistorie, dit artikel over Catalhüyüc, de site in het zuid-oosten van het huidige Turkije, waar een nederzetting uit de neolithische tijd is opgegraven door de Engelse archeoloog James Mellaart.

Even terzijde, als verre voorloper van de geschiedenis van de hedendaagse islam, dit lang maar boeiend artikel van een specialist, Martin Walker, over de islam in het huidige Europa. Het is dringend nodig de totaal overtrokken en onjuiste uitlatingen van de neoconservatieven in de VS en hun aanhangers hier in Europa over de invasie en overrompeling van Europa door ‘dé islam’ te doorprikken en te corrigeren. Of willen we met Bush en zijn fameuze oorlog tegen het terrorisme in Europa oproepen wat zijn politiek in het Midden-Oosten en in de hele wereld teweegbrengt: oorlog en geweld, fanatisme en nog meer ‘terrorisme’. Met bruut militair geweld complexe problemen oplossen, je ziet nu nogmaals (na Afghanistan en Irak) in Libanon waar dat toe leidt.

Inleiding: DE VOEDINGSBODEM

HET ARABISCHE SCHIEREILAND (Jazirat oul Arab)

Stamland van de Arabieren, een semitisch volk dat zijn genie en taal leende voor het ontstaan en de vorming van de Islam.

Het is het grootste schiereiland ter wereld (2600 op 1200 km)en ligt gevat tussen de Rode Zee in het Westen, de Perzische golf in het Oosten en de Indische oceaan in het Zuiden. In het Noorden loopt het uit op het vruchtbare Tweestromenland. Het is een hete, droge woestijn, voortzetting van de Sahara en doorlopend tot in China (de Gobi-woestijn). Aan de kust met de Rode Zee is het rots- en bergachtig (deze streek in het Westen van het Arabische schiereiland wordt de Hidjaz of Hedjaz (a) genoemd), terwijl het naar de Perzische golf toe naar beneden loopt. In het Zuiden (Jemen en de streek ten Oosten van Jemen langs de Golf van Aden in de Arabische zee) is er landbouwgrond en valt er vrij veel regen dank zij de invloed van de Indische oceaan. Dit gebied wordt niet zonder reden in de vroege teksten

Meer dan ooit voel ik me als moderne westerse mens, die zich nog maar recentelijk heeft vrijgemaakt van de voogdij van een katholiek geloof met bepaalde fundamentalistische trekjes, machteloos tegenover de recente ontwikkeling van het fundamentalisme. Alles lijkt er op te wijzen dat de kloof tussen een bepaalde soort christenen en een bepaalde soort islam steeds maar dieper en breder wordt. En dat op basis van wederzijdse verketteringen, grove simplificaties en/of opzettelijke verdraaiing van de waarheid.

Maar zoals de geschiedenis van het christendom (zie elders op deze weblog) voor mij althans een bevrijding heeft betekend, zo wil ik ook met de geschiedenis van de Islam een weg uitstippelen naar begrip, inzicht en waar mogelijk en wenselijk verdraagzaamheid. Vanuit het besef nochtans dat het gaat om een uiterst persoonlijke kijk op die geschiedenis. En in de hoop dat het anderen op weg kan helpen.

Het is op de eerste plaats bedoeld als geschiedenis van die volkeren, die in het Zuiden en Oosten van Europa de Islam als godsdienst hebben aangenomen. Volkeren, zoals de Arabieren, de Berbers en de Turken, die in de geschiedenis van ons continent gedurende eeuwen een niet onaanzienlijke rol hebben gespeeld. Maar het is ook de geschiedenis van de godsdienst zelf, de islam, die even gevarieerd en veelvormig is als het christendom. Niet met de bedoeling die godsdiensten met elkaar te vergelijken, laat staan een rangorde toe te kennen in belangrijkheid, waarheidsgehalte of beschavingspeil. Het is duidelijk dat de ontwikkeling van de verschillende volkeren, die de joodse godsdienst, het christendom of de islam belijden, heel ongelijk is verlopen zowel op cultureel als op sociaal, politiek en wetenschappelijk gebied. En dat het niet de godsdienst als zodanig maar wel die onderscheiden ontwikkeling is geweest, die in het verleden tot de dag van vandaag aanleiding heeft gegeven tot rivaliteit en strijd.