andrebogaert.be

De dominantie van het Westen (honderdvijftig jaar)

1800-1939: het tijdperk van de Europese rijken

De negentiende eeuw is het tijdperk waarin Europa de wereld beheerste. Algerije was het eerste Arabisch sprekend land, dat voor het Ottomaanse Rijk verloren ging: het werd door Frankrijk in 1830-47 veroverd.
Van 1854-56 vond de Krimoorlog plaats, gevolg van de rivaliteit tussen de Europese mogendheden Rusland, Groot-Brittanië en Frankrijk in verband met de bescherming van de christelijke minderheden in het Ottomaanse Rijk. Met deze oorlog is de naam van Florence Nightingale verbonden, alsmede de anecdote van de Charge van de Lichte Brigade, een voorbeeld van nutteloze moed en opoffering.
In 1861 eisten de Fransen, na de slachting van christenen door Drusische rebellen in Libanon, dat het gebied een autonome provincie werd onder Frans bestuur.
In de decennia daarna vielen ook India (1858), Egypte (1881-82), Tunesië (1881), Soedan (1889), Marokko (1907) en Libië (1911) in Europese handen. In Iran wedijveren Rusland en Groot-Brittanië om invloed en, wanneer in 1901 daar olie wordt gevonden, om de concessie voor de exploitatie ervan.
Het Ottomaanse rijk raakte in die tijd ook de meeste Europese provincies kwijt en werd weer een Turks-Arabische staat.
In 1917 verleenden de Britten in de Balfour Declaration formeel steun aan het opzetten van een thuisland voor de joden in Palestina.
De eerste wereldoorlog eindigde met de definitieve verdwijning van het Ottomaanse Rijk. Uit de ruïnes van dat rijk ontstond een nieuwe onafhankelijke staat, Turkije, maar de Arabische provincies werden onder Brits en Frans bestuur gesteld: het verdrag van Sykes-Picot van 1920.
In 1921 kwam in Iran door een staatsgreep de Pahlevi-dynastie met Reza Khan aan de macht en werd een beleid van modernisering en secularisatie van Iran ingezet.
In 1922 krijgt Egypte formeel de onafhankelijkheid, alhoewel de Britten de defensie en de buitenlandse politiek blijven controleren. In 1932 wordt het koninkrijk Saoedi-Arabië gegrondvest.