andrebogaert.be

Toch bezaten allen die het islamitisch geloof beleden iets gemeen dat dieper ging dan politieke loyauteit of gemeenschappelijke belangen: een gemeenschappelijk besef deel uit te maken van een duurzame en onveranderlijke wereld die zijn oorsprong vond in de definitieve openbaring van God middels de Profeet Mohammed en die zich uitte in verschillende vormen van denken en maatschappelijke activiteit: de koran, de overlevering van de Profeet, het systeem van wetten en regels voor het ideale maatschappelijke gedrag, de op de graven van hun stichters georiënteerde soefi-orden, de scholen, de reizen van geleerden om kennis te vergaren, de verspreiding van boeken, de vasten tijdens de ramadan, die tegelijkertijd en op dezelfde manier door moslims overal ter wereld in acht werd genomen, en de bedevaart, die duizenden uit alle delen van de islamitische wereld op hetzelfde moment naar Mekka bracht.
Wel werden bepaalde ideeën in de islamitische wereld versterkt en beïnvloed door stromingen, die in de achttiende eeuw vanuit Indië via Mekka kwamen.
In Indië heerste in die tijd de machtige soennitische dynastie, de Mogol, over moslims en hindoes.
Ook in Midden-Arabië ontstond in diezelfde achttiende eeuw een stroming, die later grote invloed zou hebben: die van de godsdiensthervormer, Moehammad ibn ‘Abd al-Wahhaab (1703-1792). Hij wilde een terugkeer naar de leer van de islam zoals uitgelegd door de leerlingen van Ibn Hanbal (zie Hanbalitische school): strikte gehoorzaamheid aan de koran en de hadieth, verwerping van alles wat beschouwd kon worden als ongeoorloofde nieuwlichterij (bv. de verering van overleden heiligen als voorsprekers bij God en de bijzondere godsdienstige opvattingen en praktijken van de soefi’s). De hervormer sloot een verbond met een plaatselijke heerser, Moehammad ibn Sa’oed, wat leidde tot de vorming van een staat die ernaar streefde te leven volgens de richtlijnen van de sjarie’a, en de aanspraken van de Ottomanen op het beschermheerschap van de islam verwierp. Een Wahhabietenvorst zal in het begin van de twintigste eeuw de moderne staat Saoedi-Arabië stichten.