andrebogaert.be

In Palestina was de verzoening tussen botsende belangen onmogelijk: Groot-Brittannië, dat zwaar onder druk stond van de Verenigde Staten om de stichting van een joodse staat toe te laten, trok zich in 1948 uit Palestina terug. De joden riepen de onafhankelijke staat Israël uit. Dat feit zorgde tot op de dag van vandaag voor problemen in de regio.
De basis van de macht van Groot-Brittannië in het Midden-Oosten was altijd een militaire aanwezigheid in Egypte geweest. Problemen over de kanaalzone brachten in 1951 serieuze gevechten mee tussen Britse strijdkrachten en Egyptische guerrilla

Veel filosofen en wetenschappers zijn de laatste tijd bezig met studies over het bewustzijn – Dennett is wel de bekendste, hij vertrekt van de intentionele houding, een verworvenheid van de evolutie – maar veel verder dan een eerste benadering van het probleem is men nog niet. Een voorbeeld daarvan is dit artikel over de neuronen in de hersenen die evolutionair aan de basis zouden liggen van bewustzijn en zelfbewustzijn.

De Duits-Turkse schrijfster Necla Kelek kroop in haar pen, na het lezen van de reactie van Buruma en Ash op het artikel van Pascal Bruckner. Zij verwijt Buruma vooral een vorm van cultureel relativisme te beoefenen: de Islam zou volgens hem veel vormen kennen, een godsdienst zijn zoals de andere, en o.m. door Ayaan Hirsi Ali onterecht worden aangevallen en verguisd. Necla Kelek weet blijkbaar uit eigen ervaring (als vrouw in de Islam..) dat Buruma ongelijk heeft, de Islam niet echt kent, en dus maar wat uit zijn nek kletst. Wordt ongetwijfeld nog vervolgd!

1. De Arabische wereld na 1945, op zoek naar eenheid.

De oorlog had de basis van de Franse en Duitse macht ondermijnd en tevens in de Arabische landen de hoop op verandering gewekt: het idee van een nauwere band tussen de Arabische landen werd erdoor versterkt. Omdat Cairo het zenuwcentrum was geweest van waaruit de Britten de strijd in het Midden-Oosten en ook het economisch leven in de regio organiseerden, lag het voor de hand dat Cairo ook het initiatief zou nemen tot het creëren van die nauwe banden. In 1945 werd daar de Liga van Arabische Staten of Arabische Liga opgericht. Deze omvatte zeven staten: Egypte, Syrië, Libanon, Transjordanië, Irak, Saoedi-Arabië en Jemen, plus een vertegenwoordiger van het Palestijnse volk. Al die staten werden in 1945 ook lid van de Verenigde Naties.

Eind 45 kregen Syrië en Libanon na onderhandelingen met Britten en Fransen volledige onafhankelijkheid. De algemene lijn van de Britse politiek in de volgende jaren was: steun aan het Arabische streven naar onafhankelijkheid en een grotere mate van eenheid; bescherming van vitale strategische belangen door vriendschappelijke overeenkomsten, en ook hulp bij de economische ontwikkeling en levering van technologische kennis. Die politiek steunde op de veronderstelling dat de belangen van Arabische regeringen gelijklopend zouden zijn met die van Groot-Brittannië en die van de Verenigde Staten eveneens.
Dat liep al mis in Libië, dat aan het eind van de oorlog onder Brits en Frans militair gezag stond. Door bemiddeling van de Verenigde Naties werd dat land in 1951 onafhankelijk.

Ian Buruma en Timothy Garton Ash, reageren op de beschuldigingen van Pascal Bruckner: zie artikel van 25 januari j.l.

De islam in de hedendaagse wereld (1945 tot 1995).

Men kan in de hedendaagse islam vijf culturele gebieden onderscheiden:

het Arabische cultureel gebied, met zo’n 185 miljoen mensen (cijfers van 1988) en 18 landen, waaronder de voornaamste: Saoedi-Arabië, Irak, Syrië, Jordanië, Egypte, Tunesië, Algerije, Marokko…: dit herbergt 21% van alle moslims.

het Maleisisch cultureel gebied, met 183 miljoen mensen en hoofdzakelijk twee landen: Maleisië en Indonesië (21%)

het Iraans-Turks cultureel gebied, met 120 miljoen mensen (13%)

het Indisch cultureel gebied, met 306 miljoen mensen, voornamelijk in Pakistan en Bangladesh, maar ook in India (35%)

het zwarte cultureel gebied, met 90 miljoen mensen, hoofdzakelijk in de Sahellanden (10%)

Alles samen maakt dit een kleine 900 miljoen moslims, waarvan een derde op het Indisch subcontinent. Aangezien de Islam als zowat de enige godsdienst in de wereld nog steeds vooruitgang boekt, voorziet men dat rond het jaar 2100 ongeveer 40% van de wereldbevolking islamitisch zal zijn (terwijl slechts nog 20% christelijk).
Dit wil niet zeggen dat de islam één en uniform is: er zijn heel grote verschillen tussen de moslims naargelang van het land waarin ze leven (de enen in een land, dat in meerderheid islamitisch is, anderen in minderheidsgroepen), naargelang ook van hun persoonlijke situatie (van heel rijken tot extreem armen), van hun opvattingen over de islam zelf (modernen, islamisten, traditionalisten…), en van hun politieke gezindheid (bv. voor of tegen Irak…)

Wat hun opvattingen over de islam in de moderne wereld betreft: we hebben het al gehad over de moderne stroming tussen de twee wereldoorlogen. Vandaag de dag worden we eerder geconfronteerd met allerlei omgekeerde strekkingen en we spreken over fundamentalisten, integristen, traditionalisten, islamisten enz. Een poging om wat orde te scheppen in de terminologie:

De benaming ‘integristen’ komt uit de christelijke hoek, en dient om die strekkingen en mensen te omschrijven, die vasthouden aan de letterlijke, strikte en strenge lezing van de heilige teksten en elke moderne, vernieuwende exegese ofte uitleg ervan verwerpen. De islam verwerpt die term als komende van het katholicisme. Nochtans zou hij ook op bepaalde strekkingen van de islam kunnen worden toegepast.

Het islamisme is een theologie, die de godsdienst gebruikt voor politieke doeleinden. De islamisten willen de macht in de staat grijpen om de sjarie’a tot wet ervan te maken en de koran en de soenna tot grondslag ervan.

De traditionalisten hebben geen politiek project, maar zijn vooral bezorgd voor het behoud van de waarden uit het verleden, op moreel vlak (bv. het dragen van de hoofddoek, de gehoorzaamheid aan het vaderlijk gezag) en op religieus vlak. De meesten van hen hadden zich verzoend met de kolonisatie vanuit Europa, zolang die Europeanen zich maar niet met de godsdienst moeiden.

De fundamentalisten tenslotte willen terug naar de bron, en hebben het gemunt op de vastgeroeste tradities eerder dan op de moderne tijdsgeest. Zij zijn hervormers en geen activisten, zoals de islamisten.