andrebogaert.be

De laatste jaren verschijnen regelmatig boeken en artikels over de vooruitgang van de kennis en zelfkennis van de mens dank zij de neurologie. Het zal wel zo zijn: dank zij de neurologie weten we al een stuk beter hoe het er in het brein van de mens aan toegaat, welke de neurologische basis is van bewustzijn, zelfbewustzijn. Zelfs van de religieuze activiteit van de mens, bestudeerd tijdens sessies van meditatie, heeft de neurologie de plaats in de hersenen gevonden. Wil dat zeggen dat binnenkort de mens geen geheimen meer heeft voor zichzelf? Theodore Darymple twijfelt daar sterk aan, en terecht (denk ik althans). Met hem ben ik geneigd te zeggen, zonder enige godsdienstige implicatie: Godzijdank.

Soedan
In de negentiende eeuw was Soedan onder de Turks-Egyptische heerschappij een politieke entiteit geworden. In de eerste helft van deze eeuw leefde het land onder het Engels-Egyptisch condominium. De onafhankelijkheid volgde op de revolutie van 1952 in Egypte, die in dat land een einde had gemaakt aan de Britse voogdij.
Soedan wordt doorkruist, horizontaal en verticaal, door verschillende tegenstellingen: de etnische (tussen de Arabieren in het Noorden en de zwarte Afrikanen in het Zuiden), de sociale (rijk in het Noorden, arm in het Zuiden), de taalkundige (Arabisch in het Noorden, Engels en zowat 115 dialecten in het Zuiden), de religieuze (soennitische islam in het Noorden, christendom en animisme in het Zuiden) en politieke (het Noorden wordt goed bestuurd, het Zuiden slecht).

In zo’n land is een centraal bestuur uiterst moeilijk. En dus hebben sinds de onafhankelijkheid de militairen er sterk de hand in gehad: vooral Ja’affar Nimeiry (van 1969 tot 1985). Kort voor hij werd afgezet, voerde Nimeiry de sjarie’a in als wet, vooral omwille van de moeilijke situatie in het Zuiden. De huidige ‘dictator’, generaal Omar Hassan el-Bechir, regeert met steun van het Islamitisch Nationaal Front van Hassan Al-Toerabi (de Moslimbroeders van Soedan).

De burgeroorlog in Soedan tussen Noord en Zuid kreeg in 1983 een beslissende wending door het invoeren, in het Noorden, van de sjarie’a en de oprichting van het MPLS, de bevrijdingsbeweging van het Soedanese volk in het Zuiden. Sinds de val van Mengistu (Ethiopië) in 1991 is het Zuiden een belangrijke bondgenoot kwijt. De burgeroorlog heeft de economische situatie van Soedan hopeloos gemaakt. Bovendien heeft Soedan in de golfoorlog de kant van Irak gekozen, wat de relatie met de overige Arabische landen sterk heeft bemoeilijkt. Als klap op de vuurpijl zocht Soedan in 1991 contact met Iran.

In 2003, toen een staakt-het-vuren een einde maakte aan de burgeroorlog, kwam de regio Darfur (in het Westen van Soedan) in opstand tegen de centrale regering, die ervan beschuldigd werd de Arabische bevolking te bevoorrechten ten koste van de Afrikaanse. Gevolg was een repressie en etnische zuiveringen, die door de USA werden betiteld als een volkerenmoord.

Egypte

De ligging van Egypte in het centrum van de Arabische wereld tussen Noord-Afrika en het Midden-Oosten, tussen de Rode Zee en de Middellandse zee, tussen Noord en Zuid heeft de geschiedenis en de politiek van dat land sterk getekend.
Het is de oudste en meest bevolkte staat van de Arabische wereld en speelt al lang vóór Nasser de belangrijkste rol in die regio.
In 1922 had Engeland eenzijdig de onafhankelijkheid van Egypte uitgeroepen, en een jaar later werd Egypte een constitutionele monarchie met koning Faoed I. Onder koning Faroek nam Egypte in 1945 het initiatief van de Arabische Liga. Sinds 1952 zijn de ‘Vrije Officieren’ aan de macht met achtereenvolgens Nasser, Sadat en Moebarak.

In 1970 heeft Sadat, de opvolger van Nasser, Egypte een heel nieuwe koers doen inslaan: economische openheid, samenwerking met de V.S. (de Russen worden naar huis gestuurd), bevoorrechte relatie met Saoedi-Arabië. Moebarak, die de vermoorde Sadat opvolgt in 1981, blijft die politiek in grote lijnen trouw.

Het moderne Egypte wordt geconfronteerd met enorme problemen: een razendsnelle aangroei van de bevolking, een grote buitenlandse schuld, een groter wordende kloof tussen rijk en arm, groepen van radicale en terroristische islamisten. Vandaar de regelmatige terugkeer van aanslagen en de reactie daarop van de staat. De radicale islamitische stroming bemoeilijkt eveneens de samenleving van moslims en koptische christenen (ongeveer 10 % van de bevolking).
Egypte speelt op de internationale scène een niet onbelangrijke rol. Boutros Boutros Ghali, ooit secretaris-generaal van de V.N., is een Egyptenaar. Tijdens de golfoorlog leidde Egypte de coalitie tegen Saddam Hoesein van Irak. Dit heeft gezorgd voor een toenadering met de andere Arabische staten (sinds Sadat vrede sloot met Israël was Egypte uit de Arabische Liga gezet), en ook voor een regeling van de buitenlandse schuld (die de terugkeer van immigranten uit het Midden-Oosten en de vermindering van inkomsten uit het toerisme moest compenseren).

Gisteren ben ik met vrienden uit Nederland naar een prachtig concert geweest van het Huelgasensemble o.l.v. Paul Van Nevel: de vroege polyfonie (800-1400). De muziek kan ik je hier helaas niet bieden, wel een tekst van een zekere Matheus de Sancte Johanne uit Avignon, door het ensemble gezongen:

Science n

Syrië
Het Frans-Syrisch akkoord van 1936 had de grenzen van het huidige Syrië vastgelegd, na heel wat strubbelingen (in verband met de vorming van Groot-Libanon en van de grens met Turkije) in de periode tussen de twee wereldoorlogen. In 1946 werd Syrië onafhankelijk. Het grenst aan vijf staten, met wie het in feite voortdurend in latent of open conflict leeft: Turkije, Israël, Libanon, Irak en Jordanië.

Tot 1958 heerste nogal wat instabiliteit, daarna was Syrië een drietal jaren verenigd met Egypte, tot 1970 was dan de Bath’ partij aan de macht, in 1970 tenslotte begint de periode van stabiliteit door de staatsgreep van Hafiz Al-Asad, die president wordt.
Asad is van oorsprong Alawiet, dwz. een dissidente tak van de sji’itische familie (die 11% van de bevolking in Syrië uitmaakt). De Alawieten ontlenen hun naam aan ‘Ali, die volgens hun stichter, Moehammad ibn Noesayr de belichaming was van het hoogste wezen, dat van de ene, onkenbare God was uitgegaan.

Het regime van Asad is gevestigd op militaire macht. De moslimbroeders, die zowat het protest van de overwegend soennitische bevolking tegen het regime, dat met de Alawieten wordt vereenzelvigd, vertegenwoordigen, werden zeer hard aangepakt.
De tussenkomst in Libanon vanaf 1975 en de regionale conjunctuur hebben Asad mogelijk gemaakt aan de macht te blijven. Hij heeft ook het meest geprofiteerd van de golfoorlog, door resoluut en zonder aarzelen de kant te kiezen van de Amerikanen, tegen de aartsvijand Saddam van Irak. Ook de goede verhouding met Saoedi-Arabië en Egypte, en de recente verzoening met de PLO hebben de positie van Syrië versterkt. Voor de vrede in het Midden-Oosten, met Israël (de Golan-hoogte) speelde Asad een eersterangsrol.
Na het overlijden van Hafiz Al-Asad op 10 juni 2000 werd hij opgevolgd door zijn zoon Bashar Al-Assad.