andrebogaert.be

GESCHIEDENISBOEKEN (2)

Hieronder de laatste aanwinsten over geschiedenis in mijn boekenkast. Als je houdt van een rustige vakantie, met een goed boek, een goed glas wijn en een uitzicht op een vredig landschap…

Jared Diamond: Zwaarden, Paarden & Ziektekiemen. De ongelijkheid in de wereld verklaard. Spectrum, Utrecht, 2007 (tiende druk), 508 blz. Ongelooflijk interessant boek, dat op magistrale wijze de mond snoert van hen, die vinden dat wij, blanken, superieur zijn aan de anderen in de wereld omdat we nu eenmaal slimmer zijn.

Jared Diamond: Ondergang. Waarom zijn sommige beschavingen verdwenen en hoe kan de onze haar ondergang voorkomen? Spectrum, Utrecht, 2006 (vierde druk), 702 blz. De titel dekt de lading.

David S. Landes: Arm & Rijk. Waarom werd het Westen rijk en bleven andere landen arm?
Spectrum, Utrecht, 2006 (zesde druk), 703 blz. Hetzelfde thema als het eerste, met dan vanuit een andere invalshoek, nl. de economische. Met nadruk vooral op de industriële evolutie in het achttiende-eeuwse Engeland.

Charles C.Mann: 1491. De ontdekking van het precolumbiaans Amerika. Nieuw Amsterdam/Manteau, 2006 (eerste druk), 624 blz. De stand van zaken over het onderzoek naar het Amerika van de tijd vóór Columbus. Interessant en griezelig tegelijk, want de nieuwe wereld was blijkbaar allesbehalve leeg en dus zomaar door ons, Europeanen, in te palmen.

William Dalrymple: In de schaduw van Byzantium. Atlas, Amsterdam/Antwerpen, 1999 (tweede druk), 527 blz. Een relaas over de teloorgang van het oosterse christendom, waar wij in het Westen al dan niet bewust tot vandaag de dag onze bijdrage leveren.

Voor eerdere keuze, zie: https://andrebogaert.be/2007/01/29/top-tien-geschiedenisboeken/
14/05/2007

Nu Blair eindelijk heeft aangekondigd dat hij binnenkort vertrekt, wordt het bilan opgemaakt van zijn politiek. En tenminste wat het Midden-Oosten betreft, is die allesbehalve positief. Voor wie daar nog aan twijfelt: het oordeel van een historicus, professor in Oxford. Hij benadrukt wat ook in de Verenigde Staten tot grote woede van de Joodse lobby twee professoren een tijd geleden schreven: het kernpunt van alles is niet de relatie VS-GB maar de relatie VS-Israël…

Over de auteur van het artikel Avi Shlaim: “Avi Shlaim (born October 31, 1945 in Baghdad) is an Israeli-British dual citizen and historian and identifies ethnically as an Iraqi Jew. He is considered a key member of a group of Israeli scholars known as the New Historians who put forward revised interpretations of the history of Zionism and Israel. He is a regular contributor to The Guardian newspaper. According to The Nation magazine, “he is widely regarded one of the world’s leading authorities on the Israeli-Arab conflict.” (Wikipedia)

In de loop van de menselijke geschiedenis hebben heel veel mensen die geloofservaring opgedaan, in hun leven met zichzelf, met elkaar en met de natuur. Enkelen daarvan hebben geschiedenis gemaakt, doordat ze gepoogd hebben die ervaring te verwoorden en mee te delen aan hun medemensen. De fameuze spiltijd (4) (in het eerste millennium voor Christus) heeft de belangrijkste van dergelijke religieuze verwoordingen en riten zien geboren worden: Confucius, Lao Tse, Boeddha, de leiders van het hindoeisme en het jodendom. Dat geloof van deze uitzonderlijke mensen is uitgegroeid tot een stelsel van opvattingen en ritussen, tot religie.
Ik neem aan dat de stichters ervan zich min of meer bewust zijn geweest van de relativiteit en ontoereikendheid van al hun uitspraken over die intense levenservaring. Maar dikwijls hebben hun volgelingen die verabsoluteerd en opgelegd als dé waarheid. Het hoeft niet gezegd dat vroeger en nu evenveel of nog meer charlatans van de goedgelovigheid van veel mensen hebben misbruik gemaakt om hen hun opvattingen en stelsels op te leggen in functie van particuliere of groepsbelangen. En het spreekt vanzelf dat het aanvaarden van bepaalde historisch en cultureel begrensde opvattingen over geloof niet noodzakelijk impliceert dat die mensen dan ook echt

Toen ik op televisie de beelden zag van het protest van duizenden (seculiere) Turken tegen een mogelijke islamisering van Turkije, was ik eerlijk gezegd een beetje opgelucht. Ook al stak het me een beetje dat het leger daar blijkbaar nogal sterk achter stond, want op militairen in de politiek heb ik het niet zo begrepen. Maar ja, alles liever dan een nieuw door sharia en koran beheerst land, met alle problemen vandien. En op dat ogenblik kwam het niet in me op dat nog niet zo lang geleden in Algerije iets dergelijks plaats had gehad, maar dan op een meer gewelddadige schaal, met meer dan nare gevolgen voor het land en de democratie.
Het artikel waar ik hier naar verwijs, heeft me eens te meer duidelijk gemaakt dat de zaak wat complexer is, en onze nieuwsberichten dikwijls inspelen niet op de realiteit maar op onze wensen en vooroordelen. Uit de discussie in Turkije over het dragen van een hoofddoek kunnen we misschien ook iets leren…

De EDG: enkele lessen

Enkele bedenkingen bij de hele EDG-episode zijn dan ook op hun plaats. Mechanismen en gevoeligheden die toen speelden, zien we immers tot vandaag weerkeren.

Vooreerst is het opvallend hoe de

Een bonte coalitie tegen de EDG

Reeds voor de ondertekening was het dan ook duidelijk dat de ratificatie van het verdrag moeilijk zou verlopen. In België bleef veel weerstand bestaan tegen de supranationaliteit (die ongrondwettelijk werd geacht) en tegen het ontbreken van democratische controle op de EDG, terwijl in West-Duitsland de SPD (de socialisten) en een deel van de publieke opinie mobiliseerden tegen de herbewapening. Merkwaardig genoeg werden de Amerikanen vanaf ’53, toen Eisenhower aan de macht kwam, de grote promotors van de EDG, terwijl Frankrijk, waar de EDG-gedachte geboren werd, juist het meeste moeilijkheden bij de ratificatie maakte en uiteindelijk heel de onderneming zou kelderen.
Voor Eisenhower was de EDG meer dan enkel een middel om Duitsland te herbewapenen.: een massaal West-Europees landleger zou het ook mogelijk maken het aantal Amerikaanse soldaten in Europa te verminderen en zo te besparen.

Ondertussen werd de ratificatie in Frankrijk op de lange baan geschoven.
De tegenstand kwam er vanuit zeer verschillende hoeken. Er was, met name ter linkerzijde, het verzet tegen Duitse herbewapening en tegen militaristische projecten tout court. Er was, in het Franse nationalistische kamp, de niet te slikken pil van het verlies van nationale soevereiniteit en van hét symbool bij uitstek van die soevereiniteit, namelijk het eigen leger. Dat als grote Franse natie in Europa opgeven, terwijl de Britten ze nota bene wel konden behouden omdat ze vrolijk weigerden lid te worden van de EDG, was er voor velen te veel aan. In de loop der jaren werd de EDG voor de Fransen zowat het symbool van een aantal zeer onaangename dingen: West-Duitsland werd herbewapend, Frankrijk was zijn leger kwijt, terwijl de Verenigde Staten en Groot-Brittannië hun nationale legermacht behielden en dus de facto een leidende rol zouden gaan spelen in de NAVO.
En dan waren er tenslotte nog een aantal Europeesgezinde geesten, die zich afvroegen wat het uiteindelijk EDG-verdrag nog te maken had met de droom van een Verenigd Europa, los van de twee supermachten, aangezien het Europese leger onder een Amerikaanse NAVo-bevehlhebber opereerde.
Kwam daarbij dat er met de dood van Stalin en het einde van de Korea-oorlog een eerste dooi tussen Oost en West optrad. Die nam de angst voor een Russische invasie voor een groot stuk weg. Op 30 augustus 1954 zou in de Franse Assemblée een ad hoc coalitie de ratificatie van het EDG-verdrag van de agenda afvoeren. Dit was meteen de definitieve doodsteek voor het EDG-project.
Vreemd genoeg zou het uiteindelijk resultaat van heel dit debacle zijn dat een herbewapend West-Duitsland gewoon lid van de NAVO werd, zij het dat er voor gezorgd werd dat het geen massavernietigingswapens kon produceren. Niet bepaald het resultaat dat de antimilitaristen of Franse nationalisten bij hun campagnes tegen de EDG voor ogen hadden. Bovendien werd in Oost-Europa als reactie het Warschaupact opgericht waarvan ook Oost-Duitsland lid werd. Aldus was niet alleen een verdere stap in de West-Europese integratie mislukt, maar was ook de deling van Duitsland én van Europa definitief een feit.

Over het geloof van mijn vrienden gesproken: we moeten elkaar goed verstaan.

Als er over geloof sprake is, denken de meesten onder ons spontaan aan dingen als: het bestaan van God, het leven na dit leven, beloning en straf (de hemel en de hel) waarin mensen kunnen

De Europese Defensie Gemeenschap (EDG): een doodgeboren kind.

Het Plan Pleven werd noch in Europa, noch in de Verenigde Staten op veel enthousiasme onthaald. In de Benelux-landen bleef tot het einde veel weerstand bestaan tegen de supranationale aspecten van het plan. Datzelfde argument leidde ook tot een Britse afwijzing zoals dit ook reeds met de EGKS gebeurd was. Overigens vreesden bepaalde Belgische katholieken zedenverwildering omdat hun godvruchtige katholieke dienstplichtigen via de EDG in contact zouden komen met de

Richard Dawkins is vanuit de studie van de evolutionaire biologie tot de slotsom is gekomen

De Europese Defensiegemeenschap: antwoord op de Koreaanse Oorlog

We hebben er reeds op gewezen dat de Europese eenwording na de 2de wereldoorlog niet los kan gezien worden van de verhouding tussen Frankrijk en Duitsland maar ook niet van de Amerikaanse plannen met Europa én van de groeiende Koude Oorlog tussen Oost en West. Dat was zo voor de EGKS en dat was ook zo voor het volgende Europees initiatief: de Europese Defensiegemeenschap.

In maart 1949 werd tussen de belangrijkste West-Europese landen en de Verenigde Staten het Noord-Atlantische Verdrag afgesloten. Dat verdrag was oorspronkelijk niet meer dan een klassiek bondgenootschap zoals er al zo veel waren geweest: de ondertekenaars beloofden elkaar hulp te bieden in het geval één van hen werd aangevallen. In feite kwam dit neer op Amerikaanse militaire bijstand aan West-Europa in geval van een Russische aanval. Van één gezamenlijk leger, met een gezamenlijk opperbevel en een gemeenschappelijke strategie was aanvankelijk geen sprake. Duitsland was geen lid van dat verdrag, het mocht trouwens nog steeds geen leger en geen wapens hebben.

De Koreaanse oorlog die in juni 1950 uitbrak, zou hierin verandering brengen. Die werd door velen in het Westen gezien als een eerste fase in een wereldwijd communistisch offensief. Het Noord-Atlantisch bondgenootschap werd een Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) met een geïntegreerde militaire structuur en een gemeenschappelijk (Amerikaans) opperbevel voor Europa.. De NAVO veronderstelde een permanente mobilisatie en een geïntegreerde militaire planning. Het aantal troepen moest opgedreven worden en West-Europa moest zo veel mogelijk naar het oosten, dit wil zeggen op de Duits-Duitse grens verdedigd worden. Zulke strategie vroeg veel meer manschappen dan er tot dan toe aanwezig waren. De Amerikanen koppelden een verhoging van hun aantal troepen en militaire hulp echter zeer duidelijk aan een aantal voorwaarden: er moest een Amerikaans oppercommando komen, de West-Europeanen moesten hun defensie-uitgaven verhogen en Duitsland moest herbewapend worden en lid worden van de NAVO.
Na ons verhaal over de EGKS zal het niet verwonderen dat vooral dat laatste bij de Fransen zeer moeilijk lag. Vergeet niet dat de oorlog nog maar vijf jaar voorbij was.

De Franse regering heeft dan gepoogd de

Europa stap voor stap

Het EGKS-project was tot slot een typische uiting van de

Richard Dawkins en de religie

Het laatste boek van Richard Dawkins: