andrebogaert.be

In 1985 had ik het geluk een veertiendaagse reis te maken door China, als hoofd van een vredesdelegatie. Het was een memorabele reis door een land, dat na een rampzalige culturele revolutie frenetiek bezig was aan een inhaaloperatie. Nu, tweeëntwintig jaar later, kan China terugkijken op fantastische resultaten, ook al blijft er een eeuwige smet op de naam van het Tienanmen-plein, ook al blijft de communistische partij (voorlopig althans) de plak zwaaien, ook al is er een torenhoog ecologisch probleem… Het relaas van die Amerikaanse journalist, die onlangs veertien dagen door China reisde, is een kopie van mijn reis zoveel jaren geleden. Voor mensen, die in China zijn geïnteresseerd, leerrijke lectuur!

Het editoriaal van Ignace Ramonet in de maandelijkse ‘Le Monde diplomatique’ bezorgt steeds een globale goede kijk op één of ander probleem in de wereld. Dit keer nog maar eens Pakistan. Terwijl Bush bezig is met een van tevoren mislukte poging om Israël en Palestina weer tot praten te bewegen (waarover eigenlijk? en wie?), groeit in dezelfde regio mede dank zij diezelfde Bush een gevaarlijk conflict om macht: Pakistan brandt! Wie weet wat ons tot december 2008 nog te wachten staat.

Het artikel, waar ik hier naar verwijs, bespreekt een boek van twee Amerikanen over de betekenis en de toekomst van het amazone-bekken in een geglobaliseerde wereld. Het is interessant omdat het geschreven is door iemand die goed op de hoogte is van de situatie: in Brazilië ja, maar ook in Venezuela en Peru, die met Brazilië grote stukken van het Amazonebekken delen. De man heeft een kijk op de problemen, die zich stellen bij de exploitatie van het gebied, het rooien van de bossen, de branden, de moeilijke landbouw op arme gronden enz. Om maar te zwijgen over de problemen, die het grotendeels verdwijnende regenwoud in de toekomst voor het algemeen klimaat zal meebrengen…

“Amicus Plato, magis amica veritas” (Aristoteles): ik hou van Plato maar nog meer van de waarheid.

Het artikel waarnaar ik hier verwijs is geschreven door een zekere William Saletan, die zichzelf een ‘liberale republikein’ noemt en als zodanig bekend raakte door zijn protest tegen de herverkiezing van Bush als president.
De titel vraagt enige verklaring: ‘liberaal’ betekent bij ons zo ongeveer ‘links’. Het creationisme is een theorie die de bijbelse verklaring over het ontstaan van de mens verdedigt tegenover de bevindingen van de moderne wetenschap (de evolutietheorie). Zoals de creationisten menen dat hun theorie meer recht doet aan de menselijke waarden van gelijkheid, solidariteit enz., zo verdedigen volgens Saletan de ‘liberalen’ vandaag hun theorie over rasgelijkheid tegen de aanvallen van mensen als James Watson, de fameuze bioloog (die mede het DNA ‘ontdekte’). Die James Watson heeft onlangs ophef gemaakt door te beweren dat het IQ van zwarte mensen lager is dan dat van blanken, m.a.w. dat het IQ ook iets met de genen zou te maken hebben (en niet enkel met cultuur of opvoeding enz.)
Volgens Saletan is de reactie daarop van veel wetenschappers en van mensen zoals u en ik ingegeven door een taboe: wie zegt wat Watson beweert is een racist en dus zeg je dat niet. Terwijl het volgens Saletan althans gewoon de waarheid is. Alleen moet je ze goed begrijpen. Ik laat het aan de lezer over te oordelen over zijn argumenten en op zoek te blijven gaan naar de ‘waarheid’.
Een reactie op dit artikel en op het probleem in het algemeen: artikel over het Flynn-effect: de Nieuw-Zeelander Flynn beweert dat de IQ niet zozeer de kwaliteit meet van het verstand van iemand maar van de omgeving waarin hij leeft.

Het ligt zo voor de hand: het Midden-Oosten moet vrij blijven van kernwapens, dat zeggen ook Bush en Gordon Brown. Alleen vergeten ze eventjes dat Israël al sinds tientallen jaren atoomwapens ter beschikking heeft. Monbiot stelt dan de voor de hand liggende vraag: als Iran geen kernwapens mag ontwikkelen, waarom Israël dan wel? En wat met het Amerikaanse en Britse kernwapenarsenaal?
Het is helaas waar: “alle politici zijn leugenaars totdat het tegendeel bewezen is”!

Een aangrijpend getuigenis van Anne Sophie von Otter, bekend bij de muziekliefhebbers van vandaag. Haar vader ontmoette tijdens de oorlog een zekere Gerstein, die directe getuige was van de monsterlijke moord op duizenden joden in de concentratiekampen. Dat dit verhaal van Gerstein in de dossiers verdween en geen onmiddellijke gevolgen kende, is één van die vele raadsels van de menselijke geschiedenis, gevolg wellicht van het gebrek aan moed van mensen in die bange tijden.

Figen Mekik, professor geologie aan de Grand Valley State University in Michigan (USA) is thuis in de Verenigde Staten en in Turkije. Ze weet dus waarover ze spreekt wanneer ze het heeft over de grote droogte die Turkije en andere Middellandse zeegebieden de laatste jaren bedreigt, als gevolg van de AGW (Antropogenic Global Warming = de globale opwarming, veroorzaakt door de mens).
Verontrustend is niet enkel het klimatologische feit zelf, maar ook de onwetendheid en vooral apathie van de meerderheid van hen, die het slachtoffer zijn van die extreme hitte en droogte.

De politieke problemen in het Midden-Oosten herleiden tot het conflict tussen Israël en Palestina is misschien iets te eenvoudig, maar er is toch heel wat voor te zeggen. Dat conflict een begin van oplossing geven zou de spanning in de regio wellicht voelbaar verminderen. Maar eenvoudig is dat uiteraard niet.
De auteur van dit artikel bekijkt de ontwikkelingen sinds de akkoorden van Oslo. Voor hem zijn er twee aspecten: het Palestijns conflict als laatste uiting van het neocolonialisme (met de bezetting van de Westbank en afsluiting van de Gaza-strook) en de rol van de extremisten aan beide kanten.
Dat extremisme is natuurlijk het gevolg van het feit dat de internationale gemeenschap om allerlei redenen het probleem politiek en sociaal heeft laten verrotten. Vraag is dan natuurlijk of en hoe meer gematigde partijen weer het initiatief zouden kunnen nemen voor een min of meer duurzame oplossing.
In Europa (Baskenland, Noord-Ierland) hebben we nochtans ervaring met zulke situaties. En de laatste tijd is zelfs in ons dierbaar vaderland een gelijkaardig conflict opengebarsten, gelukkig alleen nog maar met verbaal geweld. Misschien zijn de politici niet de juiste mensen om dergelijke patstellingen op te lossen. Maar wie dan wel?

Zo’n 30.000 jaar geleden stierf het soort mens uit, dat het dichtst stond bij ons: de Neandertaler. Veel is al gegist over de reden daarvoor. En niet weinigen hebben geopperd dat ze aan de concurrentie met onze voorouder, de homo sapiens, zijn ten onder gegaan. Maar dat hoeft niet zo te zijn: misschien waren er andere, meer plausibele redenen. Recent hebben paleoantropologen een nieuwe gevonden: het feit dat ook vrouwen meededen aan de jacht zou fataal zijn geweest voor de soort. Je moet het maar uitvinden.
Ondertussen blijkt wel dat niet alle opvattingen over de neanderthaler op fantasie berusten. Dat ze bv. beschikten over taal, blijkt wel uit onderzoekingen op gevonden fossielen. Al zal dat wellicht ook niet honderd procent zeker zijn. Maar dat is weten-schap nu eenmaal: in tegenstelling tot geloof kan wat de wetenschap heeft ontdekt telkens weer worden bijgestuurd of gecorrigeerd door nieuwe ontdekkingen. Heerlijk toch!

Het spook van Dresden blijft rondwaren in de geesten van historici en moralisten. Algis Valiunas bespreekt vier boeken, die dit jaar zijn verschenen over de historische en morele implicaties van de bombardementen op het Derde Rijk tijdens de tweede wereldoorlog. In zijn historisch overzicht heeft hij het o.m. over het bombardement op Hamburg in 1943, het begin van de verwoestende bombardementen, die hun hoogtepunt zullen bereiken in 1945 met de verwoesting van Dresden. Ondanks het feit dat de auteur de afschuwelijkheid van dat soort bombardementen beklemtoont, gaat hij toch niet akkoord met diegenen, die ze moreel verwerpelijk vinden en zelfs zo ver gaan ze te vergelijken met de holocaust zelf. Zijn argumenten (en die van zijn opponenten) zijn wel het overwegen waard, vooral met het oog op de gedragingen van de VS in de hedendaagse situatie van oorlog tegen het terrorisme.

Even belangrijk als het artikel van Valiunas zijn het antwoord en de reacties van sommige auteurs en lezers van het artikel of van de aangehaalde boeken. Het laatste woord erover is nog niet gezegd, gelukkig maar. Dit debat lijkt me zeer belangrijk met het oog op de ethische waarden, die de mens in de toekomst moet uitschrijven, verfijnen en beleven.

De laatste maanden neemt het geweld, het aantal aanslagen en het aantal doden onder de Amerikaanse bezetter en de Iraakse bevolking gevoelig af. Dit is goed nieuws, althans voor Irak zelf, minder misschien voor sommige tegenstanders van Bush voor wie Irak een geweldig argument is om de president aan te vallen en zelf punten te scoren. Dat klinkt nogal cynisch, maar ja, alle argumenten zijn helaas goed voor vechtende politici.
Merkwaardig is echter dat ook Bush geen gebruik lijkt te maken van die voor hem toch gunstige evolutie: hij zwijgt zedig over welk plan ook om de VS-troepen uit Irak terug te trekken. De olie is blijkbaar dan toch de achterliggende reden voor de aanwezigheid van die troepen daar. Een aanwezigheid, die nog voor jaren gepland lijkt. Een interessante analyse in Tomdispatch.

De laatste paar decennia zijn blijkens de alarmerende berichten van ecologisten talloze dieren met uitsterven bedreigd. Dat zal wel voor een groot deel te maken hebben met het succes van het dier aan de top van de piramide: de mens, en zijn onverzadigbare honger naar leefruimte en grondstoffen. Maar het is niet nieuw: doorheen heel de geschiedenis van het leven op aarde is het proces van ontstaan en vergaan van soorten op gang geweest. Alleen is de mens zich daar nu meer dan ooit van bewust geworden. En staan sommige dieren nu symbool voor het fenomeen: de panda natuurlijk (mede dank zij het WWF), de tijger, de ijsbeer om er maar enkele te noemen. Er wordt veel geld aan besteed om die dieren te redden voor hun uitsterven.
Maar is het wel verstandig dat geld daaraan te besteden? Zouden we het niet beter besteden aan het verbeteren van de natuurlijke omgeving van zoveel dieren, die niet het geluk hebben zo aaibaar of betoverend te zijn? Het is een open vraag voor Chris Packham, Brits bioloog en schrijver van dit artikel. Uit de reacties blijkt dat er meer aan de hand is bij de bescherming van de dieren dan de dieren zelf.