andrebogaert.be

Rond Kerstmis preken naar het schijnt zelfs de protestantse dominees over Maria als de moeder van Jezus en over het onbegrijpelijke geloofspunt van de maagdelijke geboorte. Onbegrijpelijk zoals zoveel in de wereld zelfs vandaag nog ons verstand te boven gaat.
In dit artikel wordt dit eens te meer benadrukt. Inderdaad, zonder ‘geloof’ kunnen we niet leven, want veel van wat we denken te weten, geloven we eerder en kunnen we onmogelijk verifiëren.
Maar het lijkt me niet juist onze onmogelijkheid om de maagdelijke geboorte van Jezus te begrijpen te vergelijken bv. met de onmogelijkheid om het bestaan van quarks te vatten. En dus geen onderscheid te maken tussen verschillende vormen van ‘geloven’.
Quarks zijn elementaire deeltjes, subatomaire deeltjes, waaruit de materie is opgebouwd. Wij als gewone stervelingen moeten wel geloven dat die bestaan, omdat we niet beschikken over de wetenschappelijke instrumenten om ze te achterhalen. Maar de wetenschappers hebben wel hun bestaan achterhaald en bewezen. Je kan natuurlijk vooringenomen zijn tegenover de wetenschap en het bestaan van quarks ontkennen omdat je niet gelooft in het werk van de wetenschappers. Maar dat is een gratuite houding, die je niet kan verantwoorden tenzij vanuit die vooringenomenheid.
Met het geloof in de maagdelijke geboorte is iets anders aan de hand. Dit gegeven is geen wetenschappelijk gegeven, maar een geloofspunt dat vorm kreeg in een voorwetenschappelijke tijd. En dat volgens mij dan ook een andere achtergrond heeft: het gaat terug op een denken dat heel sterk gebonden was aan ‘verhalen’, mythen die een diepe waarheid moesten meedelen. Die waarheid is hier dat de persoon van Jezus voor zijn volgelingen zo’n onschatbare, eeuwige waarde en gezag had (hij werd vereerd als de mensgeworden God) dat hij niet zoals andere mensen ‘uit vlees en bloed’ kon zijn geboren. In die waarde en dat gezag moest je geloven, niet in de mythe.
Voor de moderne tijd (ik zou durven zeggen: voor Descartes) was dat geen probleem: de inhoud en de vorm, waarheid en mythe, vloeiden ongemerkt in elkaar over en hoorden samen. De modern denkende mens heeft die in zijn denken uit elkaar gehaald, volgens mij terecht.
Maar de nood aan mythen en de wil om te geloven in mythen leeft hardnekkig voort in veel mensen, dat is duidelijk. Velen zullen dus wel blijven teruggrijpen naar die oude beproefde mythen, en ze op een moderne manier blijven verabsoluteren en verdedigen.