andrebogaert.be

Een monografie over de pest, die in de veertiende eeuw in Europa woedde. Ze heeft volgens de auteur een einde gemaakt aan de feodaliteit, luidde het begin van het kapitalisme in, en veroorzaakte de eerste golf van twijfel aan de traditionele vormen van godsdienst en geloof. Maar wat voor een ziekte het is geweest weet men blijkbaar nog altijd niet. Het boek mengt geschiedenis en fictie op een manier die de auteur als professor van de universiteit van Cambridge blijkbaar kan verantwoorden…

4. Het geloofspunt van de christelijke kerken dat Jezus de tweede persoon is van de Heilige Drievuldigheid, maw dat hij de mensgeworden God is, vindt in de Joodse traditie zo goed als geen grond. Jezus heeft het nooit zelf beweerd en, als je het mij vraagt, zelfs nooit een dergelijk bewustzijn gehad. Als dat punt in de evangelies ergens opduikt of lijkt op te duiken, is het toe te schrijven aan het geloof en de opvattingen van de auteurs ervan en/of van de gemeenschap waaruit die geschriften zijn ontstaan (het staat nl. niet onomstotelijk vast dat de vier evangelisten ook werkelijk de auteurs zijn van de evangelies, die naar hen zijn genoemd).
Dat Jezus de mensgeworden God was, is dus een geloofspunt, dat teruggaat op de theologie (de reflectie van het menselijk verstand op de gegevens van wat de gelovige als geopenbaarde waarheid aanneemt) en de exegese (de interpretatie van de Bijbelteksten). Die theologie en exegese is sterk bepaald geweest door de verworvenheden van de Griekse en Hellenistische filosofie, die in de tijd van Jezus in heel het Midden-Oosten en dus ook in Palestina de overheersende denktrant was.
In die eerste eeuwen heeft de christelijke gemeente lang geworsteld met het theologisch gegeven dat ze zelf door haar denken in het leven riep: Jezus is helemaal mens én helemaal God tegelijk. Daarom trouwens die maagdelijke geboorte, die wonderen en de moeite die sommigen blijkbaar hadden met zijn gewelddadige dood op het kruis (“een schandaal” voor de Grieken, zegt Paulus)
Links en rechts moesten ook

Een tijd geleden verwees ik naar een standpunt van de aartsbisschop van Canterbury, Rowan Williams, over de mogelijke rol van de sharia in het openbaar leven van de vele moslims in Groot-Brittannië. De aartsbisschop pleit voor een openheid naar hen toe: het moet kunnen dat een geloofsgemeenschap in een seculiere staat bepaalde gebruiken, wetten en riten uit zijn cultuur meeneemt naar dat land en die daar beleeft. De grens is natuurlijk de fundamentele wetten van dat gastland, o.m. de mensenrechten, die onverkort moeten worden nageleefd.

Wat later heb ik een artikel aangehaald van Theodore Dalrymple, die o.m. de vergelijking maakt tussen Frankrijk en Groot-Brittannië in hun omgaan met de vele moslims op hun grondgebied. Volgens Dalrymple heeft Frankrijk altijd sinds de Franse revolutie meer nadruk gelegd op de idee van de seculiere staat, waar die moslims integraal deel van uitmaken, en seculiere waarden vooropgezet, die iedereen die Frans staatsburger wil zijn moet respecteren en zo goed mogelijk naleven. Groot-Brittannië is in dat opzicht volgens Dalrymple erg tekort geschoten.

De discussie gaat verder. Zie het standpunt van een bisschop van de Anglikaanse kerk, Michael Nazir-Ali, Pakistaan van afkomst en nu bisschop van Rochester. Hij legt de nadruk op de judeo-christelijke oorsprong van de Engelse natie, en betoogt dat zijn (geadopteerd) land die oorsprong heeft verraden vooral sinds de jaren zestig van vorige eeuw. Die visie op de geschiedenis van het Verenigd Koninkrijk is wel heel verrassend en laat goed zien welke gedachtenkronkels de convervatieven daar maken. Ik heb altijd gedacht dat de inbreng van volkeren, die pas later tot het christendom zijn bekeerd (vanuit Ierland nog wel), beslissend is geweest voor de vorming van de Engelse natie: de Kelten, de Romeinen, de Saksen, Angelen en Goten, de Denen, en tenslotte de Normandiërs. En dat de Engelsen heel hun geschiedenis door veel van de zogenaamd christelijke deugden met veel plezier aan hun laars hebben gelapt, als het er op aankwam hun belangen te verdedigen. Daarin verschillen ze trouwens niet veel van de andere volkeren, die de geschiedenis van het Westen hebben gedomineerd. Uiteraard heeft de bisschop het o.m. over abortus, maar zwijgt hij zedig over het feit dat, om maar één voorbeeld te noemen, de Britten nu nog altijd in Irak aan het vechten zijn…

Ik geloof niet dat Nazir-Ali op het goede spoor zit in de discussie over de integratie van de moslims in het Britse rijk. Maar je moet weten wat je tegenstanders te vertellen hebben, om hen te kunnen van antwoord dienen.

3. Als Jood uit Galilea hanteerde Jezus vanzelfsprekend een taal en een voorstellingswijze, die sterk was bepaald door de cultuur waarin hij was opgegroeid. Zijn denken en zeggen was hoofdzakelijk, zoniet uitsluitend gebaseerd op en gevormd door de Bijbelteksten, die in de synagogen van Galilea werden gelezen en van commentaar voorzien. Het was dus totaal geworteld in een cultuur, die steunt op uit het leven gegrepen verhalen en op voorbeelden uit wat later het