Waarden voor de toekomst (2)
Voor-waarden voor een waardevol leven
Voor de meerderheid van mensen op deze planeet is zin geven aan hun leven een niet te onderschatten opgave. Ofwel is het aanbod van het leven hier op aarde zo mager – door ziekte, honger, armoede enz. -, dat ze wel moeten teruggrijpen naar een externe zin onder de vorm van één of ander geloof in een god of goden aan wie ze dat leven danken; ofwel is de vraag zo groot dat dit leven met al zijn beperkingen en onvolkomenheden onmogelijk aan hun verwachting kan beantwoorden.
Daarom zijn aan een waardevol leven, dat zin en betekenis kan hebben, een aantal voor-waarden verbonden, waar wij met ons allen verantwoordelijk voor zijn.
De eerste voor-waarde lijkt me de geborgenheid, van de wieg tot het graf.
De wieg. Zich geborgen, veilig omringd weten door anderen, gezin, familie, vrienden, medeburgers, mensen: vanaf zijn prilste begin moet iedereen kunnen rekenen op aandacht, zorg en liefdevolle begeleiding. Dat wil zeggen dat alles moet worden gedaan om te vermijden dat kinderen ‘ongewenst’ zijn, veel meer nog dan te vermijden dat ze gehandicapt zijn, zoals dat in de moderne geneeskunde nu voorop staat. Bovendien blijken zelfs heel jonge baby’s al gevoelig voor houdingen van ouders, voor wie er voor elkaar zijn belangrijker is dan het hebben van onnodige dingen. Ouders moeten hun kinderen aandacht en liefde geven, niet onnodige spullen om ze ‘braaf’ te houden.
In haar boek “Compassion”* schetst Karen Armstrong twaalf stappen om een medemenselijker leven te kunnen leiden. (De Nederlandse vertaling spreekt van “Compassie”, hoewel dit in onze oren eerder klinkt als ‘medelijden’ terwijl Armstrong ‘mededogen’ bedoelt). Dat mededogen kunnen we volgens haar verwerven: zie www.charterforcompassion.org. Ik zou eerder zeggen dat we dat vermogen zullen krijgen wanneer we van kleinsaf aan door mensen met aandacht en zorg omringd worden. Wie dat om één of andere reden niet te beurt valt vanaf de eerste dag van zijn geboorte, zal ongetwijfeld veel meer moeite hebben om tot een vorm van mededogen te komen. Studies over criminaliteit en ander asociaal gedrag lijken in die richting te wijzen.
Het graf. Ouder wordende mensen goed omringen is een taak niet alleen voor hun kinderen, kleinkinderen en familie, maar ook voor de grote gemeenschap. Zolang uiteraard een kwaliteitsvol leven mogelijk is; in het andere geval dient stervensbegeleiding (palliatieve zorg) en waardig sterven (euthanasie) voorop te staan, want het leven rekken vooral als het om fysische of psychische redenen door de mens in kwestie als te pijnlijk en zinloos wordt ervaren is niet verantwoord.
————————
*Karen Armstrong: “Compassie”, De Bezige Bij, Amsterdam, 2012