andrebogaert.be

Het overlijden van Nelson Mandela en de reactie van de politieke wereld daarop heeft nog maar eens in de kijker gezet hoezeer de Oost-Westtegenstelling, de koude oorlog, in de hoofden van ontelbare mensen de waarden op hun kop heeft gezet. Ik verklaar me nader.
Mandela wordt nu geprezen om zijn politieke houding: hoe zijn nadruk op verzoening en wederzijds begrip ervoor gezorgd heeft dat de overgang tussen het apartheidsregime en de democratie in Zuid-Afrika zo geweldloos mogelijk kon verlopen. Tegelijk merken we hoe tot nog niet zo lang geleden Mandela en de zijnen als terrorist gebrandmerkt stonden. Alleen al omdat hij niet schuwde samen te werken met de verfoeide communisten in zijn land. De afschuw van of de angst voor het communisme maakte velen blind voor datgene waarvoor Mandela werkelijk stond: de bevrijding van zijn volk en de mogelijkheid voor de zwarte mensen in Zuid-Afrika om volwaardig deel te hebben aan het politieke leven. Pas als dit gerealiseerd was kon werk worden gemaakt van economische en sociale gelijkheid.
Deze gelijkheid is nog altijd een verre droom, dat beseffen we ondertussen meer dan ooit. Zij, die er geen belang bij hebben, hebben het communisme nu ingeruild voor de islam, of voor het spook van een economische achteruitgang, die ten koste van wat ook moet worden bestreden.
We leven helaas nog steeds en steeds meer in een verdraaide wereld: een wereld, waarin de waarden van solidariteit, verzoening en medeleven verdrongen worden of overgelaten aan een paar idealisten, terwijl de ‘echte’ wereld, die van de economische vooruitgang en de welvaart voor een beperkte groep mensen, de toon aangeeft. En dat terwijl meer en meer duidelijk wordt dat die ‘echte’ wereld onze aarde naar de knoppen aan het helpen is. Quousque tandem, Catilina?

Valstrik, verzet, alternatieven (Epo, Uitgeverij Jan van Arkel, 2012)

Een vlot geschreven pleidooi tegen de groene economie, zoals het ‘kapitalisme’ die ziet en promoot. Bovendien erg overtuigend voor wie kritisch staat tegenover ons huidig economisch bestel. Een ‘gefundenes Fressen’ dus voor die mensen die in linkse oppositionele partijen vechten tegen het neoliberale gedachtengoed van de regeringspartijen. Voor een minderheid dus, die wanhopig op zoek is naar argumenten, ideeën en initiatieven om de meerderheid af te helpen van haar verknochtheid aan allerlei valse en schadelijke opvattingen. Jarenlang heeft ze geprobeerd dat te realiseren door het aanklagen van het kapitalisme vanuit diens socio-economische vooronderstellingen en vooroordelen. Dit boek geeft ze zo klaargestoomde argumenten om het te proberen vanuit ecologische vooronderstellingen en vooroordelen.

Al wie wacht op de nodige revolutie om een eind te maken aan het kapitalisme en zijn verspilling, zal nog een tijdje geduld moeten hebben, want niets wijst er op dat het kapitalisme (waaronder ik versta de huidige economische structuren, met als motor eigenbelang en als doel winst) binnenkort zal ophouden te bestaan. Het is met het einde van dat kapitalisme als met het einde van de wereld: hoe vaker het wordt voorspeld, hoe minder de mensen geneigd zijn het te geloven.

Het lijkt me waarschijnlijker dat het kapitalisme zijn einde zal kennen met het einde van de leefbaarheid van deze planeet. En dat, als ze er nog de tijd voor hebben, de meeste mensen pas zullen wakker worden bij de grote ecologische rampen, die ons te wachten staan. Wil dat zeggen dat zij die nu al wakker zijn bij de pakken moeten blijven zitten? Absoluut niet, integendeel.

Wat te doen? We kunnen immers niet blijven doen of onze neus bloedt. Er gebeurt trouwens al heel wat: kijk maar om je heen. Zal dat volstaan? Zeker niet om een serieuze omslag te realiseren. Maar in afwachting van het slechtste, toch enkele pistes:

De manier van leven (op veel te grote voet) van de doorsnee-mens in de geïndustrialiseerde wereld stuit op twee grenzen, een uiterlijke en een innerlijke.
De uiterlijke grens: het gegeven dat de draagkracht van de aarde beperkt is en al meer dan overbelast. Op dit vlak is de laatste jaren veel gaan bewegen: cfr. de lowimpactman, de vele suggesties om te sparen, soberder met energie om te gaan enz. Maar als je ziet hoe de doorsneemens van vandaag toch nog leeft en droomt, en opgejaagd wordt door de reclame en het nieuws op radio en tv lijken die oproepen tot bewust consumeren enz. slechts een marginale groep aan te spreken. We moeten er ons inderdaad bewust van zijn dat die oproepen slaan op een aantal domeinen in ons dagelijkse leven, die verworvenheden zijn van de laatste, zeg maar, honderd jaar: onze mobiliteit (het bezit van een auto, met het bijkomende rijplezier), onze woningen (met overvloedig gebruik van electriciteit, gas en water), onze vakanties (waar ter wereld ben je ooit geweest?), onze eetgewoonten (onbeperkte keuze, in warenhuizen, restaurants enz.) onze toegang tot geneeskunde en verzorging… Het is niet zo van zelfsprekend al die verworvenheden, het comfort van de dag van vandaag, zo maar terug te schroeven. Daarom moet de uiterlijke grens een innerlijke ontmoeten en moeten beide elkaar inspireren.

De innerlijke grens: het gegeven dat de kwaliteit van het menselijk leven bedreigd wordt door het materialisme, dat de mens wordt opgedrongen in alle aspecten van zijn leven (zijn huis en eigendommen, zijn mobiliteit, zijn vakantie, zijn ontspanning, zijn omgang met de anderen enz.). Nu de religie haar impact op de moderne mens tenminste toch in de welvaartsstaten heeft verloren, is de ethische insteek een beetje in de lucht gaan hangen. Nochtans is die heel belangrijk in de benadering van de ecologische problematiek. We moeten een soort religie zonder god creeëren: de spiritualiteit van een kwalitatief menselijk bestaan in onderlinge samenhang, die het noodzakelijk verzaken aan een aantal ‘goederen’ van het eigentijdse leven kan opvangen en compenseren.

Wat in Tunesië gebeurde, kan het begin zijn van een hele reeks opstanden in de Arabische wereld tegen de vele corrupte heersers daar. En wel degelijk uit de hand lopen van de Amerikaanse buitenlandse politiek , die uit vrees voor ‘moslimterroristen’ al jaren die corrupte regimes steunt. Juan Cole, gerenommeerde kenner van het Midden-Oosten, heeft het in zijn commentaar vooral over dat laatste, in Tunesië, Algerije, Uzbekistan en andere bedenkelijke staten…
Mag ik je ook de lezing aanbevelen van een artikel uit Le Monde Diplomatique, dat je hier vindt.

De bestseller van dit jaar in Duitsland is het boek van Thilo Sarrazin, de sociaal-democraat die werkte bij de Bundesbank, en vooral door links ervan wordt beschuldigd een racist te zijn. De Engelse journalist David Goodhart heeft over het boek een interessante bijdrage geschreven. Volgens hem is Sarrazin zeker geen racist, ook al bevat zijn boek enkele provocaties voor de linkse ‘liberale’ klasse in Duitsland. Provocaties zoals zijn eugenistische beschouwingen over de gemiddelde IQ van de Turkse immigranten: terecht merkt Goodhart op dat de moslims in Duitsland niet minder verstandig zijn dan de Duitsers of zeg maar de Finnen, maar dat ze gewoon minder kansen hebben gekregen om zich te ontwikkelen.
Het gaat dus vooral om de politiek van het land van ontvangst: Duitsland heeft om redenen, die met het eigen verleden te maken hebben, gewoon minder tot niets gedaan om de buitenlanders op te nemen in de samenleving, en het is dus vrij goedkoop te verklaren dat de integratie van de vreemdelingen is mislukt (zoals Merkel onlangs verklaarde) of de schuld helemaal te leggen op de schouders van de generatie van 68.

Een goede commentaar op de recente verkiezingen in de VS lees je zoals heel dikwijls in de Monde Diplomatique!

Als de Republikeinen de verkiezingen in de VS winnen wordt de wereld weer een beetje onveiliger, schrijft Juan Cole in een column.
Dat is ondertussen gebeurd, tenminste wat het Huis van Afgevaardigden betreft: daar hebben de democraten hun meerderheid ruim verloren. En we kunnen ons enkel troosten met de gedachte dat het buitenlands beleid uiteindelijk meer door de president wordt bepaald dan door het Huis. Maar of dit een garantie is voor de beloofde ‘andere’ politiek van de VS, is gezien de ervaring van de eerste twee jaar van Obama’s presidentschap een open vraag. Een president alleen kan niet zomaar een sinds vele decennia draaiende oorlogsmachine stoppen, laat staan afremmen. Was het Eisenhower niet, die in tempore non suspecto al waarschuwde voor het gevaar van de vorming van een militair-industrieel complex?

Na de val van de Berlijnse muur brak een nieuwe era aan voor de internationale politiek. De vraag naar de toekomst leek bij het einde van de koude oorlog weer volop in de belangstelling te komen. Drie politieke analisten hebben een poging gedaan om die toekomst uit te tekenen en de politici te waarschuwen voor verkeerde keuzes: Fukuyama met zijn fameuze einde van de geschiedenis, Huntington met zijn botsende beschavingen, en Mearsheimer met zijn tragische visie op de machtspolitiek.
Geen van de drie kon voorzien wat op 9/11 van het jaar 2001 gebeurde, een feit dat de Amerikaanse politiek een beslissende wending zou geven, geen kon ook tenvolle bevroeden welk een geduchte tegenstander China zou worden op het politieke toneel in het verre Oosten. Hun visies waren op heel wat punten totaal aan elkaar tegengesteld, en toch zijn er tekenen dat ze alle drie in hun inschatting van de toekomst meer overeenkomsten hebben dan eerst gedacht.
Een interessante beschrijving van dit alles vind je in dit artikel van de Council of Foreign Relations.

Wie een beetje inzicht wil krijgen in de complexe situatie in het Midden-Oosten, kunnen we de artikels van Freddy De Pauw, ooit buitenlandjournalist van de Standaard, gerust aanbevelen. Die verschijnen regelmatig op de site van Uitpers, een initiatief van een aantal gewezen journalisten. Over de relatie tussen Iran en Afghanistan vind je bv. dit artikel van Freddy De Pauw. In hun strijd tegen de Taliban blijken de Amerikanen de…Iraniërs als hun beste bondgenoot te hebben. Of is het president Karzai, die de Iraniërs opvrijt om wat minder op de Amerikanen en Britten, die als vreemde bezetters een slechte naam hebben, te moeten steunen?

In de jaren tachtig van vorige eeuw, toen hier in Europa ettelijke betogingen tegen de installatie van kernraketten en tegen het spook van een nucleaire oorlog werden gehouden, trof me de quote van één of andere Amerikaanse politicus, die beweerde dat ‘vrede’ iets decadents was. Vrede maakte de mensen slap, fantasieloos, oncreatief enz.

Daar dacht ik weer aan toen ik dit artikel las over de hang van de conservatieven naar oorlog. Het is nu dertig later nog meer actueel dan toen. Een oorlog tussen de twee grootmachten was iets ondenkbaar omdat hij zou aansturen op de vernietiging van beide en van de rest van de wereld. Maar nu, met de ‘war on terror’, zoals die woedt in Irak en Afghanistan, en die bepaalde conservatieven willen uitbreiden naar Iran, is oorlog weer blijkbaar aantrekkelijk voor de conservatieven. Als hij natuurlijk zich maar ver genoeg van hun bed afspeelt.

De komende verkiezing in Amerika doet het ergste vrezen voor de democraten en voor Obama, ook al heeft deze laatste zo zijn best gedaan om die ‘war on terror’ verder te zetten. Er doemen zwarte tijden op voor al wie bezorgd is om de toekomst.

In het boek van Jared Diamond: “Zwaarden, paarden en ziektekiemen” (dat ik aan alle lezers erg kan aanbevelen) is er o.m. sprake van de ziektekiemen, die wij, Europeanen, hebben meegevoerd overzee, en die tot meer dan 90 % van de inheemsen in Amerika, die er niet immuun voor waren, hebben gedood. En de auteur verklaart meteen waarom wij er wel immuun voor waren.
De inheemsen in Amerika hebben ons op hun beurt opgezadeld met enkele besmettelijke ziekten, waaronder syphilis. Zo dacht men vroeger althans. Want opgravingen en studie van skeletten in Groot-Brittannië zouden tot een andere conclusie zijn gekomen: op skeletten van mensen, die twee eeuwen voor Columbus in Groot-Brittannië leefden, zouden duidelijke tekenen zijn ontdekt, die er op wijzen dat die aan de fameuze “Amerikaanse” ziekte leden.
Syfilis zou dus niet met Columbus uit Amerika zijn overgekomen, maar al veel vroeger hier bij ons aanwezig zijn geweest; dat blijkt tenminste uit dit onderzoek
Het kan natuurlijk zijn dat de Vikingers een paar eeuwen vroeger syfilis uit Amerika hebben meegebracht….

Ik weet het, het is weer van hetzelfde: Israël laat weer huizen optrekken in bezet gebied, tegen de wil in van de hele wereld, de Verenigde Staten op kop. En wat moeten de Palestijnen weer doen, Abbas op kop? Zichzelf opblazen misschien?
Lees het commentaar van Juan Cole, in het besef dat je dergelijke commentaren zult blijven lezen, tot Israël de hele westbank heeft ‘gezuiverd’ van Palestijnen. En Gaza heeft uitgeroeid.
Er is weer een convooi vertrokken vanuit Cyprus met hulpgoederen aan boord voor Gaza: acht vredesaktivisten, waaronder een joodse overlevende van de Duitse vernietigingskampen riskeren hun leven…

Ter overweging, inzake het statuut van Jeruzalem, deze gastcolumn bij dezelfde Juan Cole van Adrienne Redd

Ik heb zoals vele anderen met interesse de reeks gevolgd over Tibet van VRT-journalist Tom Vandeweghe in het Journaal. Het was van in het begin duidelijk: Tom was enkel in Tibet geraakt met goedkeuring van de Chinese overheid en werd nauwlettend door diezelfde overheid gevolgd. Je kon er dus zeker van zijn dat niet de hele waarheid over Tibet en de Tibetanen aan bod kwam.
Maar wat kwam je dan wel te weten? Als je de kritiek leest van een Tibet-kenner (what’s in a name) Paul Desimpelaere, dan was de reportage van Vandeweghe in meer dan één opzicht op zijn zachtst gezegd misleidend.
Zo word je eens te meer gewaarschuwd voor ons doordeweekse nieuws, dat we maar al te graag slikken nadat anderen het ons voorgekauwd hebben met duidelijke bedoelingen.