Dat denkt althans Arthur Waldron, een professor internationale betrekkingen aan de universiteit van Pennsylvania (VS) Hij was in de tweede helft van vorig jaar als professor geschiedenis te gast aan de universiteit van Leuven en had dus wat tijd om zich te verdiepen in de Europese politiek. Het is altijd interessant te lezen hoe een Amerikaan, bezorgd om de mogelijke scheiding tussen Europa en Amerika, over Europa denkt!
Het is al lang geweten dat er met de berichtgeving over wat er in Irak gebeurt iets schort. De kampioenen van de vrijheid (Bush en co.) doen er alles aan om de vrijheid van de journalisten in dat land aan banden te leggen. Uiteraard zij niet alleen. Ook de gewapende opstand ziet vrije journalistiek niet zitten. Wie dus in Irak aan verslaggeving doet, doet dit het vaakst vanuit zijn hotel, veilig achter beschermende muren en wachtposten. Het is goed dat voor ogen te houden, wanneer men berichten ziet of hoort over het resultaat van de verkiezingen.
In februari 2005 is het zestig jaar geleden dat Engelse en Amerikaanse bommenwerpers de stad Dresden in het oosten van Duitsland volledig verwoestten. In een Amerikaans tijdschrijft publiceert een fransman, Théodore Dalrymple, onder de titel “The Specters Haunting Dresden” zijn indrukken bij een wandeling door het moderne Dresden. Hoe moeilijk het hem lijkt vandaag de dag Duitser te zijn. En noch in de herinnering noch in het vergeten troost te vinden voor een verleden, dat in de greep zat eerst van de nazi’s en dan van de communisten. Ongetwijfeld interessante lectuur voor al wie vandaag worstelt met ideeën als nationalisme en Europese identiteit.
De laatste dagen werd in de media heel wat aandacht besteed aan een artikel van Seymour M. Hersh, de onderzoeksjournalist die een tijd geleden ook het schandaal van de Abu Ghraibgevangenis in Bagdad aan het licht bracht. Het lijkt bijna ongeloofwaardig, maar ja, wat moet je verwachten van iemand die nog iedere dag beweert dat Irak op goede weg is: het volgende doelwit is Iran. Het cynisme van de politiek heeft nooit een dergelijk gelaat van naïviteit en ‘compassion’ getoond. Met een parafrase op Tacitus over de Romeinen zou men kunnen zeggen dat “de Amerikanen (Bush en co.) beweren op te komen voor democratie, maar dat ze waar ze vandaag komen alleen dood, geweld en chaos zaaien”. Het Pentagon heeft de zaak niet echt ontkend en Iran zegt natuurlijk dat ze gereed staan om zich te verdedigen. Arme wereld!
Sinds Bush president is van de VS, is het voor velen in Europa iets gemakkelijker geworden om een selectief anti-amerikanisme ten toon te spreiden. Niet alleen omdat Bush in zijn reactie op 11 september en in zijn buitenlandse politiek nadien de internationale gemeenschap meerdere keren heeft genegeerd, geschokt en gebruskeerd. Hij is niet de eerste president die dat doet. Reagan bv. kon er ook weg mee. Maar vooral, denk ik, omdat Bush meer dan zijn voorgangers (zelfs dan Reagan) zich blijkbaar laat leiden door een opvatting, die ons in Europa sinds een paar eeuwen althans totaal vreemd is geworden: de opvatting dat een land (in casu de VS) een zending heeft, dat het zowat het nieuwe Israël is, het uitverkoren volk, dat via de Bijbel van God de verantwoordelijkheid heeft gekregen om in de hele wereld de democratie (of wat daarvoor doorgaat in de VS) te promoten en desnoods zelfs op te leggen. Dit is een erfenis van het Puritanisme, dat in alle godsdienstige denominaties in de VS is doorgedrongen en de diepe kern is van het soort Amerikanisme, dat door zovelen terecht wordt gevreesd en bestreden.
De ramp in Zuid-Oost Azië, waarbij nu al het cijfer van 200.000 doden wordt vernoemd, heeft een ongekende golf van solidariteit teweeggebracht in de rijke landen. Dat is ongetwijfeld te danken aan de indrukwekkende omvang van het leed, dat hij veroorzaakt heeft, maar ook wellicht aan het feit, dat ‘niemand’ daar schuld aan heeft. Het is een natuurfenomeen, normaal gezien vrij zelfzaam (de laatste tsunamni in de Indische oceaan dateert van 1833), waartegen geen kruid is opgewassen. Of toch wel: de meeste mensen kregen de vloedgolf over zich twee uur nadat in Amerika en elders de aardbeving, die er de oorzaak van was, was geregistreerd. Indien men daar beseft had dat die aardverschuiving een tsunami zou veroorzaken en een verwittigingssysteem ter beschikking had gehad zoals dat in de Stille Oceaan, dan hadden veel mensenlevens kunnen gespaard zijn. En dan stelt zich natuurlijk weer de vraag, waarom in de Indische Oceaan zo’n systeem niet al langer bestaat. En is wellicht een deel van het antwoord, dat alle landen die aan die oceaan liggen arme landen zijn… Misschien zal de ervaring van deze ramp dan toch positieve gevolgen hebben, zie het bijgaand artikel, het editoriaal van de online-versie van “Nature”
Die vraag stellen is ze ook een beetje beantwoorden: nee, natuurlijk niet. De meeste politici en bedrijfsleiders zijn geneigd om ze als te alarmerend opzij te schuiven. Zo’n vaart zal het wel niet lopen. De schrijver van het artikel, prof aan de Colombia Universiteit en lid van een aantal nationale gremia, Peter deMenocal, is er blijkbaar niet zo zeker van. En hij betreurt, samen met ons, het gebrek aan leiderschap van de V.S. in die kwestie.
Een artikel, dat onze nieuwe minister van milieu, Kris Peeters, verstandig groen als hij is, ook best eens zou lezen. Als hij er tenminste de tijd voor heeft.
De verkoopcijfers van alle grote kranten in Amerika en in Europa gaan in dalende lijn. Ignacio Ramonet van “Le Monde Diplomatique” wijt dat op de eerste plaats natuurlijk aan het internet en het netwerk van gsm’s, die hun bezitters op alle mogelijke plaatsen en uren op de hoogte houden van wat er in de wereld gebeurt. Maar dat is niet alles: op indrukwekkende wijze illustreert de auteur een dieper liggende oorzaak: het gebrek aan objectiviteit en onafhankelijkheid van de pers. Daardoor zouden volgens hem heel wat mensen de onvermijdelijk subjectieve berichtgeving via internet en weblogs verkiezen boven een pers, die verkocht is aan multinationals en aan machthebbers. Sterk aanbevolen!
Je moet geen Rusland-kenner zijn om te weten dat dat land sinds de implosie van de Sovjet-Unie straks vijftien jaar geleden er nog niet veel is op vooruit gegaan. Maar als je een historicus van Harvard en Oxford hoort beweren dat de parallel tussen Putin en Hitler of tussen de jaren van de Weimarrepubliek en onze tijd nu nogal voor de hand ligt, schrik je toch even. Wat staat ons nog te wachten in de komende jaren, in een land dat de tweede nucleaire macht in de wereld is en blijkbaar weer op weg is om een gevaarlijke dictatoriale staat te worden? Hopelijk zal het voorbeeld van Oekraïne de democratische krachten in Rusland inspireren.
Je kan eventueel ook naar het volgende artikel, over de gevolgen, op demografisch gebied, van de crisis in Rusland.
Het jaar 2005 komt er aan, met de oorlog in Irak als grootste uitdaging. Wat als de Amerikanen er niet in slagen enige veiligheid daar te garanderen, voor en na de verkiezingen van einde januari? Wat moet er gebeuren in het Midden-Oosten en welke politiek moet Bush in zijn tweede ambtstermijn voeren tegenover die regio om onze nieuwjaarsvredeswensen op mundiaal vlak ook maar enige geloofwaardigheid te geven? Lees het artikel en je zult misschien licht zien aan het verre eind van de tunnel..
Het domein bij uitstek waar vandaag geloof en wetenschap elkaar raken en elkaar heel moeilijk vinden, is het stamcellenonderzoek. De heikele kwestie daarbij is de opvatting van veel mensen in verschillende godsdiensten (niet enkel katholieken of protestanten, maar ook, als dat een godsdienst mag genoemd worden, boeddhisten) dat het menselijk leven begint bij de conceptie, en dat in het stamcellenonderzoek veel bevruchte eicellen worden vernietigd. Anderzijds betogen de voorstanders van dat onderzoek dat het bedoeld is om mensen te helpen en uit hun lijden te verlossen. Een goede stand van zaken vind je in dit artikel.
Een heilige oorlog, het lijkt in tegenspraak te zijn met de grondregels van het christendom. Toch is de middeleeuwse kerk erin geslaagd de christenen wijs te maken dat God soms wil dat er oorlog wordt gevoerd en geweld gebruikt: de kruistochten zijn het bekendste voorbeeld ervan. Maar ook nu nog zijn er “christenen”, die geweld en oorlog goed praten en daarbij verwijzen naar de kruistochten. Generaal Eisenhower gaf zijn boek over de laatste wereldoorlog de titel mee: “Kruistocht in Europa”. En president Bush nam bij zijn besluit Irak aan te vallen ook het woord “kruistocht” in de mond. De reactie van de Moslims was – terecht – uiterst negatief. Inderdaad, wie even de kruistochten van naderbij bekijkt, zal niet gauw meer spreken van ‘positief geweld’ Tenzij hij ervan uitgaat dat oorlog en geweld kunnen gerechtvaardigd worden door het goede doel en blind blijft voor de gevolgen ervan.