andrebogaert.be

Als duizendste bericht op mijn weblog wil ik verwijzen naar een conferentie van William R. Polk, professor geschiedenis Midden-Oosten en Arabisch eerst aan de Harvard Universiteit, later aan die van Chicago. Onder Kennedy was hij van dichtbij betrokken bij de politiek van de VS in het Midden-Oosten. Dus niet de eerste de beste. In zijn toespraak heeft hij het over drie dingen: eerst en vooral de kost aan mensenlevens en geld van de oorlog in Irak; daarna over de aard van de oorlog tegen terrorisme en tenslotte over de toekomst. Belangrijk natuurlijk, nu de verkiezing van een nieuwe VS-president in het verschiet ligt.
Misschien kan de rust van deze paasdag, waarin voor de christenen de nadruk ligt op opstanding en nieuw leven, je inspireren om mee te werken aan een betere wereld…

Eén van de grote verschillen tussen Europa en de VS is de rol die de religies spelen in dat laatste land, in tegenstelling tot het Europese ‘secularisme’. Vooral dan sinds Bush politiek handig gebruik wist te maken van de opvattingen van de grote groep conservatieve evangelische christenen, is dat niet zonder belang. Een recente peiling naar de religieuze overtuiging van de VS-burgers lijkt aan te tonen dat een aantal opvattingen dienaangaande aan een correctie toe zijn. De VS is niet (meer?) het land van de drie grote monotheistische godsdiensten, jodendom, christendom en islam, maar vertoont een bonte verscheidenheid aan godsdiensten en geloven. De katholieke kerk lijkt weer de religie van immigranten te worden, die ze daar was in de negentiende eeuw. Heel veel mensen lijken inzake godsdienstige overtuiging zich los te maken van de traditie en uit het grote aanbod een keuze te maken naar gelang het hun uitkomt. En tenslotte: onder de jongeren is er ook daar duidelijk een trend naar ongelovigheid en onverschilligheid.
De VS zijn niet langer (als ze het ooit zijn geweest) een natie gebouwd op één godsdienst. In zover die godsdienst, het protestantisme, de bron is geweest van een gemeenschappelijke moraal, is het nu de hoogste tijd om een nieuwe gemeenschappelijke moraal uit te bouwen los van elke godsdienstige overtuiging, een moraal voor de moderne mens, over alle godsdienstige verschillen heen.

Bij een bespreking van een aantal boeken rond de nucleaire dreiging sinds Wereldoorlog II, komen een aantal vertrouwde namen aan bod: mensen, die vandaag in de VS en de wereld de touwtjes in handen hebben (of tot voor kort hadden): Bush uiteraard, maar ook Cheney, Rumsfeld, Pipes, Teller, Wolfowitz, Perle en tutti cuanti, die al van in de zeventiger jaren van vorige eeuw in een soort van club, het Team B, de politiek van de nucleaire dreiging uitschreven en doorvoerden.
Het moet gezegd: onze wereld is blijkbaar al langer in handen van een aantal onvervalste criminelen, die uit verkeerd begrepen of vernauwd eigenbelang op een onverantwoorde manier spelen met onze toekomst. Bush heeft dat spel tot vandaag de dag grondig meegespeeld, met alle gevolgen vandien: een wereld, die er allesbehalve veiliger op is geworden, waar steeds meer staten over nucleaire wapens kunnen beschikken, in omstandigheden die politiek allesbehalve stabiel kunnen genoemd worden. Pakistan is in het Midden-Oosten wel het meest schrijnende voorbeeld (al zou het goed zijn Israël niet te vergeten).
En als je luistert wat de presidentskandidaten in de VS daar over te zeggen hebben, dan is het vanuit de republikeinse kant schreien met de pet op, van democratische kant een levensgroot vraagteken. Zelfs al zijn nu eindelijk een aantal gepensioneerde haviken tot de bevinding gekomen dat een wereld zonder kernwapens misschien wel veiliger zou kunnen zijn, toch vrees ik dat het uiteindelijk niet veel zal uithalen.
De aanwezigheid van nucleaire wapens bij ons hier, in Kleine Brogel, symboliseert de betrokkenheid van onze politici bij die waanzinnige politiek. Maar het lijkt me niet waarschijnlijk dat onze minister van Defensie daar iets zal aan doen, daarvoor heeft hij teveel andere belangrijkere prioriteiten…

Vorige week noemde prof. Cole de uitslag van de verkiezingen in Pakistan één van de belangrijke feiten die de wereld kunnen veranderen. En inderdaad: althans in de verkiezingen heeft de democratie het daar gehaald van de militaire en terroristische dreigingen. En de islamiserende partijen kregen minder aanhang dan verwacht.
Maar het blijft hoedanook dansen op een slappe koord. Wie wat meer wil begrijpen over de situatie in Pakistan, vooral dan in het gebied van de Pashtuns, moet volgend artikel eens aandachtig lezen. Het ziet er niet zo goed uit voor de politiek van Bush, Cheney en co. in Pakistan. Hopelijk trekken de democraten er de juiste lessen uit.
En wanneer een deel van onze militairen in Kandahar zitten, zullen ook wij hier (in België, in Nederland, in Europa???) er wel meer mee te maken krijgen, vrees ik. Of moet ik zeggen: hoop ik?

Een regelrechte aanval op het huidige paternalisme vooral dan in de verhouding van de rijke wereld tot het ‘arme’ Afrika, dat overspoeld wordt – zo lijkt het althans – door de hulp van een aantal rijke donorlanden, daarin aangemoedigd door een aantal beroemdheden uit de showwereld: Bono, Madonna, Angelina Jolie enz. Ook Jeffrey Sachs, auteur van de bestseller “Het einde van de armoede” krijgt er flink van langs, en als je het mij vraagt, terecht. Want met de milleniumdoelstellingen (armoede uit de wereld tegen 2025), een idee van Sachs, gaat het de verkeerde kant uit. De armoede neemt toe in plaats van af. Maw al dat paternalisme, dat we met zijn allen loslaten op Afrika, haalt niets uit, integendeel. Veel van onze ‘hulp’ zorgt daar voor het stilvallen van de eigen productie, voor een bedelaarsmentaliteit, en vooral voor een immense corruptie.
Het probleem van de armoede moet en zal op een andere manier aangepakt worden, wil het zicht krijgen op een oplossing. Ja, heel wat ngo’s zijn zich daarvan maar al te zeer bewust, maar hun impact is helaas veel te klein en verdwijnt nog te veel in de grote hoop mediageile initiatieven, die druipen van paternalisme, sentimentaliteit en gevoelens van superioriteit, tot meerdere eer en glorie van egotrippers en linke politici.

Het feesten is achter de rug in het ‘onafhankelijke’ Kosovo. Hoe het nu verder moet: blijkbaar weet niemand het. Een overzicht van de problematiek vind je in Le Monde Diplomatique.

De aartsbisschop van Canterbury, Rowan Williams, heeft onlangs de kat de bel aangebonden: hij pleitte ervoor dat in onze seculiere maatschappij sommige religieuze groepen, in casu de Moslims, misschien zouden moeten kunnen terugvallen op eigen ‘wetten’ en ‘gebruiken’ binnen natuurlijk het kader van de wetten van het land zelf. Volgens de auteur van een artikel in The Economist is de reactie daarop, nl. groot protest en zelfs eisen tot aftreden van de aartsbisschop, geïnspireerd door de angst voor de Islam in onze maatschappij, waarin het christendom in de laatste decennia veel aan invloed heeft ingeboet. Het is dus zaak die angst voor de Islam opzij te zetten en het probleem in een ruimer kader te zetten, iets wat dit artikel poogt te doen. Misschien kan je ook even de tekst van de rede van de aartsbisschop zelf lezen: het vraagt een zekere inspanning, maar zal misschien tot een genuanceerder oordeel leiden in een mediawereld, waarin oneliners en pseudo-kennis al vlug leiden tot zinloze tegenstellingen en ruzies.

Het mediacircus van vorige dinsdag is voorbij. Ook bij ons is er ongemeen veel aandacht voor de aanloop naar de presidentsverkiezingen in de VS. Terecht, zou men kunnen zeggen, want wat daar gebeurt heeft heel wat repercussies voor ons hier. Maar je kan ook zeggen dat er ten onrechte zoveel belang wordt gehecht aan dat proces. Want de verandering, die veel Amerikanen (en wij ook) verwachten, zal niet komen van één topfiguur, zelfs als het voor de eerste keer een vrouw of een zwarte is. Ze moet komen van het volk zelf, en dat is een ander paar mouwen.
De media spelen heel behendig in op een trek, die in veel mensen aanwezig is: het moet veranderen, ja, maar dat zal niet van ons afhangen, wij kunnen daar niets aan doen, wij zijn machteloos. Eigenlijk tegen beter weten in, gaan we er van uit dat anderen (de politici?) het moeten doen. Terwijl die ‘anderen’ er steeds maar minder van bakken en de wereld zo stilaan om zeep lijkt te gaan. Howard Zinn, een helaas nobele onbekende bij ons, historicus uit de VS, heeft daarover behartenswaardige dingen geschreven, die je kan vinden op de site van ‘global society‘, Palabrief nr. 62.

De laatste tijd is er meer en meer sprake van een recessie in de Amerikaanse economie. Dat dit ook voor ons gevolgen heeft, is de laatste weken al meer dan eens gebleken. De koopkracht vermindert en brengt sociale onrust mee. Dat fenomeen is erg verontrustend en hebben we te danken, ja aan onze vriend Bush, zijn oorlog in Irak en zijn economische keuzes. Het laatste jaar van de slechtste president ooit zou wel eens zwaar kunnen gaan wegen. In het artikel van Michael Klare wordt haarscherp uiteengezet wat ons zover heeft gebracht. Het blijkt de olie te zijn, dat spreekt vanzelf: “hoe olie de Amerikaanse zeepbel doorprikte”. Maar er is daar in de ‘nieuwe’ wereld meer aan de hand: de ‘oude’ politieke trucs worden daar nog steeds gul uit de doos gehaald.

Wat de laatste dagen daar in Gaza aan de grens met Egypte is gebeurd, getuigt van de verregaande verrotting van het hele door Bush en Olmert gedicteerde vredesproces. Het doet een beetje denken aan de dagen van het omverwerpen van de Berlijnse muur in december 1989. Maar of het door de ‘internationale gemeenschap’, de VS op kop, even enthousiast zal worden onthaald is twijfelachtig. Democratie voor een land achter het ijzeren gordijn is in hun ogen uiteraard iets anders dan democratie voor de openluchtgevangenis, die de Gaza-strook is. Commentaar op wat er daar aan de gang is en hoe het verder zou kunnen evolueren, vind je bij de overbekende Juan Cole, die een column overneemt van Joel Beinin, professor van geschiedenis van het Midden-Oosten aan de Stanford Universiteit.

Jaren geleden verzekerde een Nederlandse kennis uit Amsterdam me dat binnen niet al te lange tijd het Nederlands zou uitgestorven zijn en vervangen door het Engels. Als Vlaming, afkomstig van voorouders, die jarenlang gevochten hebben voor de officiële erkenning van het Nederlands in het door het Frans gedomineerde België, hechtte ik niet veel geloof aan die voor mij sombere voorspelling. En nog altijd lijkt de verdwijnen van het Nederlands als gesproken en geschreven taal me niet erg waarschijnlijk, toch niet in de voor ons liggende eeuw.
Dit is echter niet het geval voor heel wat van de 6000 talen, die over de hele wereld nog worden gesproken. Volgens sommigen zou 90 % ervan met uitsterven tegen het einde van deze eeuw zijn bedreigd. Sarah Grey Thomason, een linguiste van de Universiteit van Michigan, wijdde heel wat jaren aan onderzoek naar één van de inheemse talen in Noord-Amerika en heeft het in een interessant artikel over de bedreiging van het uitsterven van talen. De taal is meer dan alleen een middel tot communicatie. De taal is, zoals ons vroeger dikwijls werd voorgehouden, heel de ziel van een mens of een volk. Door een andere taal te gaan spreken, worden we ook anders, en niet noodzakelijk beter…

Bij onze noorderburen woedt sinds geruime tijd een hoog lopende discussie over vrije meningsuiting en tolerantie. Dit naar aanleiding van o.m. de moorden op Pim Fortuyn en Theo van Gogh, van de cartoons, die Mohammed in zijn blootje zetten en overal in de moslimwereld zo’n heftige reactie teweeg brachten, en van het optreden van Geert Wilders.
Bij ons is het daarrond relatief stil, ook al hoorde ik dat heel wat moslims heftig protesteerden tegen de wijze waarop Jan Leyers in zijn reeks over de weg naar Mekka sommige van zijn gesprekspartners zou hebben aangepakt.
Dat zou ook bij ons een belletje moeten doen rinkelen. Want het gaat om een principe, dat in onze moderne wereld niet hoog genoeg kan worden aangeprezen: de vrijheid van meningsuiting. En dus ook de vrijheid om dat te verkondigen wat vele mensen in onze omgeving niet graag horen.
Dikwijls komt men in de discussie daaromtrent dan aanzetten met de zo gegeerde deugd van ‘verdraagzaamheid’. Niet helemaal terecht blijkbaar, als je tenminste de auteur van dit artikel moet geloven.
Om even over na te denken, met dank aan Willem De Zwijger