andrebogaert.be

Is antisemitisme een vorm van racisme of is het een mentale ziekte? Paul Johnson, die zich blijkbaar heeft verdiept in de geschiedenis ervan, ontleed de ziektekiemen van het antisemitisme in onze geschiedenis. Een interessant historisch overzicht, dat vrij overtuigend overkomt. Op het einde van zijn artikel gaat hij over van het anti-semitisme op het anti-amerikanisme, en somt daar enkele frappante gelijkenissen op, o.m. het feit dat zowel het antisemitisme als het antiamerikanisme tegenstrijdige argumenten aangrijpen om zich te manifesteren, en dat de anti-houding in alle gevallen geleid heeft tot economische achteruitgang. Een vraagje maar: is elke tegenstand tegen en kritiek op de politiek van Israël en de VS tot anti-semitisme en anti-amerikanisme te herleiden? De auteur zwijgt er in alle talen over. Wel is het voor hem duidelijk dat enkel Amerika in staat is de wereld van die ziekte te genezen. Ben ik antiamerikanist als ik daaraan twijfel?

Sinds enige tijd worden in de VS heel wat mensen, die voor moord, verkrachting enz. waren opgesloten en veroordeeld, soms na ettelijke jaren weer vrijgelaten. Een DNA-test heeft hun onschuld bewezen. Dat dit de rechtspraak ten goede komt lijdt geen twijfel. Het toont ten overvloede aan dat in het verleden heel wat mensen ten onrechte werden veroordeeld, ja ter dood gebracht. Een hele vooruitgang dus, al roept het in sommige gevallen ook vragen op.

Over de mythe van Amerika als promotor van democratie en vrijheid is al veel geschreven. In dit artikel vind je een goed overzicht van de wijze waarop de Amerikanen hun ‘bestemming’ hebben begrepen en ingevuld. Hopelijk is de auteur ervan woordvoerder van een groeiende groep mensen in de VS, die niet meer zo naief zijn te geloven wat hun ‘leiders’ hen wijsmaken.

Het is inderdaad goed te beseffen welke de draagwijdte is van de aanval, die de creationisten ingezet hebben op de evolutietheorie. Het gaat hier over meer dan over de biologie. Zo hoor je het ook eens van een ander!

Eerst en vooral het artikel dat Ratzinger, toen nog kardinaal , nu paus Benedictus XVI, heeft gepubliceerd in 2004 naar aanleiding van de zestigste verjaardag van de invasie in Normandië. Europa kent al zestig jaar vrede, dank zij mannen als Churchill, Adenauer, Shumann en De Gasperi, mensen die – zo zegt Ratzinger – allemaal door hun christen-zijn werden geïnspireerd. Uiteraard liep er tot voor kort een grens midden in Europa, met aan de andere kant een regime dat evenzeer als het Nazi-regime steunde op leugen en geweld. En hebben in de rest van de wereld de oorlogen onverminderd voortgewoed.
Op twee problemen gaat de kardinaal-paus wat uitvoeriger in: eerst en vooral de desintegratie van de samenlevingen, waarvan Somalië een typisch voorbeeld is, dit als gevolg van ideologisch cynisme, winstbejag enz. En tenslotte het fenomeen van het terrorisme, met 11 september als klap op de vuurpijl. Dat terrorisme is niet met geweld alleen te bestrijden, het is in de wortel aan te pakken. Het gaat terug op de relatie tussen het Westen en de Islam, of beter nog op de relatie tussen religie en rede. Dé schuld van alles: de rede heeft zich afgekeerd van God, de seculiere maatschappij heeft zich afgesneden van haar bron, het christendom. De verlichting is voor de moderne seculiere mensen een fundamentalisme geworden, dat zelfvernietigend werkt.
Tot daar de kardinaal-paus.

Het spreekt vanzelf dat deze aanval op de verlichting niet zomaar voorbij kon gaan. En inderdaad, de kardinaal-paus ‘vergeet’ sommige dingen te vermelden: de rol van het christendom in de vorming van totalitaire regimes, de rol van de verlichting in het vormen van de moderne democratieën, enz. Het artikel van Stephen Eric Bronner wil aantonen dat in deze tijd van christelijk en ander fundamentalisme de gedachtengang van de kardinaal-paus op zijn minst wat vreemd en misschien niet altijd waarheidsgetrouw lijkt.

Een tijdje geleden kwam René Girard in deze weblog ter sprake. Eén van zijn belangrijkste inzichten is het mimetisme van de mens. Het feit dat hij anderen nabootst in zijn streven, in zijn verlangens, in zijn driften. Dat komt ook ter sprake in dit artikel over een book van Daniel Nettle, een evolutie-psycholoog, over geluk.
Geluk, zegt Nettle, zit niet in onze genen, helaas. De evolutie wil enkel dat we leven en ons voortplanten. Dus zit het geluk blijkbaar elders.

We zijn nog lang niet uit de discussie tussen wetenschap en geloof. Volgens Dylan Evans, een professor van de universiteit in Bristol is het de schuld van wetenschappers zoals Richard Dawkins, die met hun oud, negentiendeeuws atheïsme de religie te lijf gaan. Daarin wordt hij bijgetreden door een wetenschapsfilosoof uit de VS, Michael Ruse, die beweert dat het creationisme in Amerika veel minder aanhangers zou tellen indien de wetenschappers niet zouden proberen met de religie in de clinch te gaan.
Salmon Rushdie is het daar niet mee eens: volgens hem is het de schuld van de religie, die de wetenschap gelijk stelt met amoraliteit en de bevindingen ervan niet aanvaardt…

Nu zelfs in Nederland stemmen opgaan om in scholen niet alleen de evolutieleer te doceren, maar ook de theorie van “intelligent design”, een andere naam voor “creationisme”, is het goed even het verhelderende proza van Richard Dawkins te lezen. Het is ongehoord dat mensen om welke reden dan ook kiezen voor onwetendheid. Ze kunnen er hun godsdienstige overtuigingen geen slechtere dienst mee bewijzen. Fundamentalisme is de grootste vijand van elke godsdienstigheid, dat moet toch al wel langer duidelijk zijn.

René Girard (° 1923 te Avignon-Frankrijk; sinds jaren levend en werkend in de VS)

Met het boek:

Voor de kenners van het Darwinisme en de tegenstanders ervan, deze keer geen fundamentalisten die nog letterlijk geloven in de schepping zoals verhaald in de bijbel, maar wetenschappers: een rapport met drie korte verdedigingen van I.D. en de antwoorden van tegenstanders ervan. Onder de rubriek “ethiek”, want m.i. heeft I.D. niets te maken met wetenschap, maar alles met religie en overtuiging.

Gevraagd naar het belangrijkste wetenschappelijk probleem dat om een oplossing vraagt, antwoordt de auteur van dit artikel, John Horgan: het feit dat de mens er nog steeds niet in slaagt de oorlog uit te bannen. Daar is inderdaad veel voor te zeggen, zeker als je woont in een land dat er groot op zou willen gaan het beschaafdste van de wereld te zijn en dat toch nog steeds in oorlogen is gewikkeld…

Je houdt het voor hoogst onwaarschijnlijk, als je tenminste aandachtig toekijkt op het gedrag van de meeste mensen vandaag de dag. Maar sommige onderzoekers menen te kunnen bewijzen dat altruisme, of als je wil, echte onbaatzuchtigheid tegenover de anderen, ons misschien met onze natuur (onze genen zelfs) zou zijn meegegeven. We zouden van nature in staat zijn andere mensen, die ons volkomen vreemd zijn, te helpen zonder er zelf baat bij te hebben. Dat gaat regelrecht in tegen de ‘gevestigde’ mening dat we vanuit genetisch oogpunt alleen voor de anderen iets doen als we er zelf baat bij hebben; een andere houding , zegt men, is evolutionair een ‘slechte adaptatie’, dwz een gedrag dat ons tot verliezers maakt in de evolutie.
Als die onderzoekers gelijk hebben, dan is er nog hoop voor ons, in ons land met zijn vele depressieve mensen, zijn hoge zelfmoordcijfers en zijn vele schandalen…