andrebogaert.be

Een tijd geleden verscheen het boek van Sarrazin over het Duitsland dat zichzelf aan het opheffen is door de politiek van open grenzen naar de allochtonen toe. Die allochtonen, meestal Turken, kweken als konijnen; dus het is maar een kwestie van tijd voor de Turken in Duitsland in de meerderheid zijn. Dat discours klinkt ons vertrouwd in de oren…
Gelukkig komt er wat weerwerk op: als volgens Sarrazin de ongecultiveerde, volksvreemde elementen een bedreiging zijn voor Duitsland, wat dan gezegd over die zogenaamde elite, die samen met Hitler Duitsland aan de rand van de afgrond heeft gebracht?
De bestseller “Das Amt und die Vergangenheit” beschrijft de gedraging van die ambtelijke elite, die de ideeën van Hitler over revanche na Versailles en over de Joden maar al te graag overnam en mee gestalte gaf in de donkerste periode van de Duitse geschiedenis.
Je kan het artikel waarnaar ik verwijs ook in Engelse vertaling lezen

Er hebben blijkbaar twee Churchills geleefd in één persoon: lees maar de recensie van dit boek over hem.
Je vraagt je af wat voor een afschuwelijk iemand die eerste moet zijn geweest, als je leest hoe hij reageerde op de Afrikanen en Aziaten, die de grootheid van ‘Groot-Brittannië’ aan hun laarzen (of was het hielen?) lapten en in opstand kwamen tegen die blanke meedogenloze racisten.
Dat vloekt natuurlijk met het beeld van de Churchill, dat we beter kennen: de man die het nazisme heeft bekampt in de meest hopeloze donkere tijden. En daardoor de ‘democratie’ (die minst slechte regeringsvorm, volgens hem) een immense dienst heeft bewezen.
Hoe je die twee moet verzoenen, zal wel eeuwig een raadsel blijven…

Wie in de geschiedenis van de twintigste eeuw is geïnteresseerd, moet op zijn minst de naam van Hannah Arendt kennen. Haar boek over Eichmann is gekend, en haar uitspraak over de banaliteit van het kwade klinkt vertrouwd in de oren.
Wat echter Hannah Arendt en vele anderen te danken hebben aan het levenswerk van Raoul Hilberg is minder geweten. Deze Hilberg, prof aan de universiteit van Vermont, heeft hét werk over de Holocaust geschreven: “The destruction of the European Jews” (oorspronkelijk in 1961 verschenen).
Veel van wat Arendt bv. in haar boeken vermeldt, komt van het onderzoekswerk van Hilberg. O.m. het lot van de katholieke priester in Berlijn, Bernard Lichtenberg, die in een concentratiekamp terecht kwam omdat hij had opgeroepen te bidden voor de joden (de gelovigen én ongelovigen).
Ondanks het feit dat Hilberg het Arendt kwalijk nam dat ze veel van hem had overgenomen zonder hem te vernoemen (je zou voor minder…), hadden ze beide gelijkaardige ideeën over de kwestie. Beide voelden zich sterk teleurgesteld door het feit dat de joden zich niet (of niet genoeg) hebben verzet tegen de Nazi’s.
Hilberg zegt ergens dat hij het niet heeft over de joden maar over de Nazi’s en hun administratieve vernietiging van de joden. Toch vind ik het merkwaardig dat pas in de jaren zestig/zeventig van vorige eeuw de aandacht volop is gegaan naar de Holocaust. Een kwestie van ‘ontkenning’ tegenover het totaal ondenkbare?

De meeste oorlogen en grootste inbreuken op de mensenrechten gebeuren vandaag ver buiten onze westerse wereld. Dat brengt sommigen onder ons ertoe te vergeten dat wij hier in het Westen die in feite uitgevoerd hebben naar de niet-westerse wereld. En dat we bij het terecht aanklagen van die misdaden best niet doen alsof wij zonder schuld zijn.
Het verhaal van één van de belangrijkste Duitse musici van de naoorlogse tijd moeten we lezen als een herinnering aan wat wij in ons christelijke Westen tot heel kort geleden uitgespookt hebben: een onbegrijpelijke, cynische, laffe moord op miljoenen onschuldige mensen. Nee, wij hebben er zelf niet aan meegedaan, dat geluk hebben we gehad. Maar velen onder ons hebben in die tijd gezwegen, en sommigen zwijgen nu nog steeds, wanneer zoiets bekend geraakt.

Je kan dit relaas ook in het Duits lezen, de taal waarin het oorspronkelijk werd geschreven, door een collega-musicus. En vertaal het dan maar naar onze tijd toe…

Een nieuw boek over een beroemde affaire, gelinkt aan de huidige situatie van de rechtspraak in de VS, in casu in Guantanamo Bay, onder de titel: Waarom de Dreyfussaffaire er toe doet. Dreyfys werd einde negentiende eeuw veroordeeld omdat hij jood was; veel van de gevangenen in Guantanamo Bay werden (en worden) veroordeeld simpelweg omdat ze moslims zijn. Een voor vele Amerikanen niet erg prettige vergelijking. Want ook Dreyfuss werd later op plechtige manier in zijn eer hersteld, en de Franse publieke opinie ter rechterzijde zo even plechtig aan de schandpaal gekluisterd.

Voor de Amerikaan Joshua Muravchik is het jaar 1989, het jaar van de val van de muur in Berlijn, een kanteljaar geweest in de internationale politiek. Hij analyseert de twintig daarop volgende jaren als jaren, waarin ondanks alles de democratie en de vrede in de wereld aan kracht hebben gewonnen, maar waarin de rol van de Verenigde Staten als ‘enige supermacht’ cruciaal blijft.
Ook al kan je het niet eens zijn met alles wat hij aanhaalt, het artikel lijkt me toch interessant als voorbeeld van wat heel wat Amerikanen nu nog denken over hun rol in de wereld van het einde van de twintigste en het begin van de eenentwintigste eeuw.

Een interessante episode uit de tweede wereldoorlog, in de marge van de Conferentie van Teheran in 1943. Terwijl Roosevelt, Stalin en Churchill vergaderden in Iran, ontwierp een Amerikaanse generaal, Patrick Hurley, een plan om van Iran een democratie naar Amerikaans model te maken. Hoe die te werk ging en waarom het uiteindelijk mislukte, lees je in het artikel van Abbas Milani, ooit nog professor aan de nationale universiteit van Iran.
Als je de professor moet geloven, was in die tijd Groot-Brittannië de (verfoeilijke) voorloper van het imperialisme en de VS onder Roosevelt voorbeeld van een onbaatzuchtige staat, die het alleen maar goed voorhad met landen als Iran. Was het maar waar (geweest)!

De laatste jaren is Irak niet uit het nieuws geweest en daarom denken we soms dat we dat land ‘kennen’. Niets is minder waar, toch niet voor mij. Als ik in dit artikel verneem dat voor de laatste wereldoorlog één derde van Bagdad joods was, dan besef ik pas hoe weinig ik van de geschiedenis van dat land ken. En ik zal wel niet de enige zijn. Ik denk niet dat voor vijf jaar veel Amerikanen ook maar wisten waar Irak lag. En nog minder wisten over het kruidvat dat dit land en deze regio in de tweede helft van vorige eeuw geworden is. Ze hebben er helaas de lont in gestoken, en het is nu maar wachten tot de boel ontploft.

Al wie in de tweede wereldoorlog familie en vrienden verloor tijdens de aanvallen van de V1 en V2 wapens, en heel veel historici zullen hem eeuwig gedenken als de kwade genius van de rakettechnologie: Werner von Braun, de man die Peenemünde in Duitsland op poten zette en het nieuwe wonderwapen van de Nazis schiep. Dit deed hij met hulp van gedetineerden, die in de laatste oorlogsjaren met bosjes omkwamen in de onderaardse werkplaatsen van Dora.
Zopas verscheen wat de recensent noemt de definitieve biografie van deze “Faust van de twintigste eeuw”, die zonder verdere problemen na de oorlog in de VS de rakettechnologie ontwikkelde, die de eerste man op de maan bracht.
Wat zijn werk voor de Nazi’s betreft: Hij heeft het blijkbaar niet geweten, zoals zovelen na de oorlog beweerden, waaronder Speer wel de meest bekende is. En het ergste van alles vind ik dat hij in de religie is gevlucht “om zijn geweten te ontlasten”. Hij wist dan toch iets…

Hoe denken de ouderen onder ons over dat fameuze jaar 1968, waarin de verbeelding aan de macht kwam? Naar mijn gevoel overheersen bij hen vandaag de dag eerder negatieve meningen: een tijd van politieke onrust (denk maar aan de oorlog in Vietnam), van puberaal verzet tegen gezag, van afbraak van waarden enz.enz. Het zijn de meningen van mensen, die nu aan de macht zijn, in het zog van de reactionaire politieke klasse met Reagan en Thatcher. De meningen van mensen, die van onze wereld een bijna hopeloze knoeiboel hebben gemaakt.
Nu, veertig jaar later, hebben we meer dan ooit de verbeelding nodig, die de studenten van 68 inriepen om hun onvrede en protest met de bestaande wereld uit te schreeuwen. Hopelijk is 68 meer toekomst dan verleden!

Hebben de nazi’s hun afkeer van de joden gehaald bij de islamisten (meer bepaald bij de Mufti van Jeruzalem) of is het omgekeerd? Twee boeken, door Duitsers geschreven, peilen naar de oorsprong van het antisemitisme dat in het Duitsland van Hitler zo’n ramp betekende, niet enkel voor de Joden, maar voor de hele mensheid. John Rosenthal bespreekt het boek van Klaus Gensicke: “Der Mufti von Jerusalem und die Nationalsozialisten”.
Hoe graag de huidige islamophoben het zouden hebben, het is weinig waarschijnlijk dat Hitler zijn rampzalige ideeën over de Joden heeft overgenomen van het in zijn ogen toch minderwaardige Arabische ras. Al moet gezegd worden dat de Mufti van Jeruzalem tijdens de oorlog in Berlijn blijkbaar er vurig voor gepleit heeft dat de Duitsers geen joden zouden laten vertrekken naar Palestina, maar ze integendeel naar Polen zouden zenden, waar ze “onder controle” konden worden gehouden…. En dat hun nederlaag in Alamein de Duitsers wellicht heeft verhinderd Palestina binnen te trekken en ook daar de Joden aan te pakken.
In de beginjaren van de Islam, heeft Mohammed het in Medina aan de stok gekregen met de Joden, die zich niet wilden schikken naar de nieuwe wetten in de eerste islamgemeenschap. Sindsdien is het blijkbaar niet meer goed gekomen tussen de moslims en de joden, helaas. En met de situatie in het huidige Palestina ziet het er niet naar uit dat het vlug beter zal worden.

Deze historische kijk op het fenomeen van het ethnisch nationalisme is interessant, omdat die het streven van volkeren naar meer zelfstandigheid en ‘onafhankelijkheid’ (het zal nu wel geweten zijn dat ook wij, Vlamingen, van de partij zijn) in de context plaatst van een lange geschiedenis in West- en Oost-Europa. De pragmatische kijk van de Amerikaanse auteur, een professor in geschiedenis, kan ons misschien helpen om met het fenomeen beter om te gaan. Want de oproep van enkele bekende Vlamingen om als ‘linkse intellectuelen’ de Vlaamse zaak meer ter harte te nemen, lijkt bij velen enkel negatieve emoties los te weken.