andrebogaert.be

De Britse historicus Norman Davis, die bekend werd door zijn geschiedenis van Polen, beschrijft in zijn laatste boek: “No simple victory” de oorlog tussen Nazi-Duitland en de Sovjet-Unie. En zoals je blijkbaar van hem kunt verwachten, is het niet het verhaal van de strijd tussen goed en kwaad, maar het relaas van een gruwelijke oorlog tussen twee machtsblokken die, getekend door een niets ontziende ideologie, in wreedheid en meedogenloosheid voor elkaar niet moesten onderdoen. Een beetje schokkend voor wie gewoon is in de oorlogvoerende Sovjet-Unie de bondgenoot te zien in de ‘goede’ oorlog van Groot-Brittannië en Amerika tegen het perverse nazisme. Wereldoorlog II was ongetwijfeld vooral een oorlog tussen Duitsland en de Sovjet-Unie, maar tussen nazisme en communisme was volgens Davies moreel gezien in de wijze waarop zij de oorlog voerden weinig of geen verschil.

Sinds Gore zijn kruistocht begon tegen de factoren, die voor een ongeziene opwarming van de aarde hebben gezorgd – op de eerste plaats de uitstoot van CO2 – , is het in bepaalde kringen in om aan compensatie te doen voor milieu-onvriendelijke activiteiten. Meest bekend zijn de vliegtuigreizen, oorzaak van heel veel uitstoot van CO2.
Neem gerust het vliegtuig, maar betaal wat meer om die uitstoot te compenseren, zegt Climate Care, een milieu-organisatie in Groot-Brittannië. Wij zorgen er dan voor dat in India arme mensen water kunnen (blijven) oppompen door te peddelen in plaats van over te schakelen op door diesel aangedreven motoren. In de Middeleeuwen konden de rijken hun hemel afkopen (meestal gebeurde dat op hun sterfbed na een turbulent leven) door aflaten te kopen. Nu kunnen diezelfde rijken hun gewetensrust afkopen door anderen tot blijvende slavenarbeid te veroordelen.
Het hoeft niet gezegd dat dergelijke praktijken op weinig begrip kunnen rekenen bij Brendon O’neill.

Op de zwarte lijst van de twintigste eeuw prijkt na Hitler ongetwijfeld Stalin als de tweede grootste verpersoonlijking van het kwaad.
Toch blijken sommigen nog altijd diezelfde Stalin te portretteren als één van de grootste staatsmannen van die eeuw. Hij heeft de grootste bijdrage geleverd aan de nederlaag van het nazisme in Duitsland, hij heeft alles gedaan om de koude oorlog nadien te vermijden, zijn politiek stond in het teken van het streven naar vrede en samenwerking tussen de naties. En dit ondanks zijn meedogenloos vermoorden van duizenden en duizenden tegenstanders en het genadeloos onderdrukken van de vrijheid en soevereiniteit van veel naties en volkeren.

Deze portrettering heeft een naam: revisionisme van het ergste soort. Maar dat zoiets mogelijk is in de VS is zonder meer verheugend. Alleen moeten we er ons niet laten aan vangen. Lees daarom de kritiek van professor Andrew J. Bacevich van de universiteit van Boston op het boek van zijn collega Geoffrey Roberts.

Zondagavond was op Canvas een reportage te zien over de multinational Philips, die in India de armoede wil bestrijden…. door de armste mensen daar een kookpot of een lamp aan te smeren (beide tegen de ‘zachte’ prijs van 30 euro, eventueel te betalen over een aantal maanden of jaren) en als de boel niet goed blijkt te werken hen er mee te laten zitten. En dat in een land van rond de miljard mensen, waar een middenklasse van zo’n tweehonderd miljoen zielen rijk kan genoemd worden. Maar die gelukkigen bekommeren zich blijkbaar minder om die 800 miljoen armen, die in hun onmiddellijke buurt proberen te overleven. Hoe dat in mekaar zit, lees je in dit artikel.

In de bespreking van het boek van ene professor Chris Frith over de werking van ons brein stelt de psycholoog Stuart Derbyshire dat onze hersenen niet de ultieme dragers zijn van ons kennen en onze vrije wil. We zijn met andere woorden niet de slaven van onze zintuigen of totaal onderworpen aan de werking van de zenuwknopen in ons brein. Waar ons kennen en vrije wil dan werkelijk vandaan komen en hoe we welke werkelijkheid waarnemen zal wel nog een tijdje duister blijven. Misschien zullen we het ‘mysterie’ ervan nooit helemaal doorgronden. Maar de moderne wetenschap en techniek maakt al veel onderzoek mogelijk en dat is hoogst interessant.

George Monbiot beweert in The Guardian dat de meeste problemen waarmee we vandaag de dag worstelen, op de eerste plaats dan de onbeschrijfelijke onrechtvaardigheid van een wereld verdeeld in enkele rijken en talloze armen, te wijten zijn aan het neoliberalisme dat na de oorlog door enkele economen (waaronder Hayek en Friedman) werd uit gedokterd. De rol van de staat werd tot een minimum herleid en de fabelachtige winsten, die de markt maakte, vloeiden in de zakken van de happy few. Hm, er is wat voor te zeggen. Misschien moeten we met zijn allen weer wakker worden uit die boze droom…

Een brief uit Frankrijk geeft een interessante kijk op de figuur van Sarkozy, voor veel buitenstaanders toch een raadselachtige man die ervan houdt vriend en tegenstander te verrassen. Vooral de idee als zou de nieuwe generatie van politici in Europa – Brown, Merkel en Sarkozy – de VS niet meer zien als de enige, onbetwistbare grootmacht op militair, economisch of zelfs cultureel gebied, is verhelderend.

De VS doen het de laatste tijd slecht in de peilingen over de hele wereld, ook in Europa. De oorlog in Irak, de onvoorwaardelijke steun van de VS aan de politiek van Israël tegenover de Palestijnen, de opvattingen van Bush en zijn onmiddellijke helpers enz. hebben de score van appreciatie van de VS wel erg naar beneden gehaald. Het is ooit anders geweest, bv. na de laatste wereldoorlog, toen Europa dank zij o.m. de Marshall-hulp overeind kroop. In de jaren tachtig hebben diegenen, die protesteerden tegen de plaatsing van Amerikaanse raketten in Europa, genoeg moeten horen hoe ondankbaar ze waren. Maar was die Marshall-hulp dan zo onbaatzuchtig? En zo onontbeerlijk voor het herstel van Europa? Je kan het je terecht afvragen.

In de jaren negentig van de vorige eeuw werd de VS de enige grootmacht op aarde, militair en economisch ongenaakbaar. Nu, vijftien jaar later, is de situatie grondig aan het veranderen. Ongetwijfeld heeft Bush daar hard toe bijgedragen door zich vast te zetten in Irak en een rampzalige Midden-Oostenpolitiek. Maar ook de opkomst van China, Rusland en een aantal tweederangsmogendheden, die de eenzijdige politiek van Bush aanvechten, spreekt boekdelen. Wij als Europeanen moeten daar niet teveel leedvermaak bij koesteren, want in feite bedrijven de VS de politiek, die Europa (met Groot-Brittannië en Frankrijk op kop) vanaf de negentiende eeuw in datzelfde Midden-Oosten hebben gevolgd. Een goede analyse van de huidige situatie kan je inzicht verruimen.

Blijkbaar zijn heel wat beleidsmensen ervan overtuigd dat kernenergie de oplossing is voor het probleem van de vervuiling en de opwarming van de aarde. Onterecht, zegt Rebecca Solnit.

Vorige zondag gekeken naar Nederland 2, Zomergasten, met Christine Van Broeckhoven. Het ging vooral over haar wetenschappelijk werk rond Alzheimer als de meest voorkomende vorm van dementie bij ouderen. Bepaald indrukwekkend. Inderdaad, het wordt de hoogste tijd dat dementie uit de taboesfeer wordt gehaald. Hetzelfde kan worden gezegd over mensen met het Down Syndroom, een mildere term voor wat de mensen meestal kennen als de Mongooltjes. Het vreemde is dat mensen zich schamen wanneer Alzheimer of Down-syndroom zich manifesteren in hun familie. Vreemd, maar niet ongewoon. Het overkwam, op een manier die bijna onverdraaglijk is, de befaamde schrijver Arthur Miller: hij heeft voor de buitenwereld én voor zichzelf trachten te verbergen dat één van zijn vier kinderen, Daniel, aan een milde vorm van Down-syndroom lijdt. Een best leerrijk verhaal over deze relatie (of liever: gebrek aan relatie) tussen vader en zoon Miller, vind je hier.

In de discussie over religie en de betekenis ervan hebben Dawkins, Dennett e.a. de laatste tijd een grote rol gespeeld. Maar ze hebben het volgens de filosoof Roger Scruton eigenlijk mis voor. Religie gaat niet over het bestaan van God, dat die hedendaagse ‘atheisten’ in twijfel trekken of ontkennen, maar over de nood van de mens aan het sacrale.
Dat hebben de mensen uit de Verlichting reeds ingezien, zegt Scruton. Religie gaat niet over een doctrine, maar over iets anders. Uitgaande van de idee dat de ‘mythe’ niet een beschrijving is van wat vroeger was maar van hoe het nu nog altijd is, heeft de anthropologie van de religie gewezen op het concept van het sacrale. Dat is o.m. door Nietsche, Rudolf Otto (“Das Heilige”), Georges Bataille, Mircea Eliade en last but not least René Girard (“La violence et le sacré”) uitgewerkt. Voor Nietsche was het christendom de godsdienst van de slaven, gebaseerd op wrok (resentiment) en leidend naar geweld. Girard draait het om: voor hem is religie niet de oorzaak van geweld en seksuele obsessie, zoals velen beweren. De religie biedt er juist een oplossing voor. De idee van de ‘zondebok’ die de door geweld verscheurde mensengemeenschap weer moet helen, past hij toe op Christus, die zichzelf opoffert en bidt om vergeving voor diegenen, die lijden onder het geweld.
Lees het interessante betoog van Scruton en vergeet ook niet (als je nog tijd en moed hebt) om even de reacties op het artikel te overlopen. Interessante stof voor discussie.