andrebogaert.be

Xerxes werd vermoord en opgevolgd, niet door Darius, zijn zoon en aangewezen opvolger, die beschuldigd werd van moord, maar door Artaxerxes I, een andere zoon. Dat veroorzaakte nog meer onrust in het rijk, vooral een opstand in Egypte. Maar veel weten we er niet van: de enige bron is de Griekse arts Ktesias, die meer geïnteresseerd blijkt in hofintrigues dan in echte onvervalste geschiedenis… Het lijkt er wel op dat de koningen na Xerxes er meer moeite mee hebben de eenheid van het rijk te bewaren. Dit niet door de intrigues, maar doordat zoveel verschillende volkeren en culturen bijeen gehouden werden in dat rijk en doordat ook bepaalde satrapen een onafhankelijker politiek gingen voeren.

De problemen van opvolging na de dood van Artaxerxes I zijn alleen van belang omdat uiteindelijk Artaxerxes II zou worden bedreigd door zijn jongere broer Cyrus, die in zijn leger ook 13000 Grieken had. Na de veldslag waarin Cyrus gedood werd, zullen de Grieken onder leiding van Xenophon na een moeilijke en gevaarlijke tocht hun vaderland weer bereiken: dit is de inhoud van de Anabasis, vroeger althans bekend en berucht onder de leerlingen van de

Spanje ligt niet in het centrum van de wereld, niet voor de grote media en dus ook niet voor ons. Toch is wat daar gebeurt belangrijk: de strijd tussen zeg maar de behoudsgezinden (katholieken, vroegere aanhangers van Franco, het leger…) en de nieuwe democratie. Met de autonomie die de socialistische regering van Zapatero aan Catalonië wil toestaan is die strijd nog maar eens opgeflakkerd. Kommentaar van Ignacio Ramonet.

Is het inderdaad niet mogelijk wetenschap en geloof te verzoenen? De schrijver van dit artikel meent dat ze inderdaad onverzoenbaar zijn…

Het leven van Alan Turing, de man die in de oorlog de ultrageheime code van de Duitsers, Enigma, brak, en later de basis legde voor de computertechnologie, is uitermate interessant, en op een bepaalde manier ook tragisch. De man, die homoseksueel was, heeft er duur voor betaald. Hij eindigde zijn leven door zelfmoord (of was het de perfecte moord?).

Cyrus wordt opgevolgd door zijn zoon Cambyses, die de bijnaam “de Heerser” kreeg. Hij vergrootte het Perzische Rijk door Egypte te veroveren en zichzelf tot farao te laten kronen. Na drie jaar in Egypte te hebben doorgebracht, keerde Cambyses naar Babylon terug, maar hij stierf op de terugreis of kort daarna.

Na Cambyses’dood kwam Darius I op de troon, de auteur van de fameuze Behistoen-inscriptie. Deze inscriptie, langs de weg tussen Babylon en Ecbatana in de rots gehouwen honderd meter hoog, werd door Sir Henry Rawlinson (de

Perzië

Het Perzische Rijk, dat slechts een kleine tweehonderd jaar bestond, tussen 550 en 330 v.C., strekte zich uit van Ethiopië tot in Indië, van Klein-Azië en de Kaukasus in het Noorden tot de Arabische woestijn in het Zuiden.

Perzië of Iran (Ariyanam, land van de Ariërs). Tot die Ariërs, die stammen die Iran vanaf het jaar 1000 (het kan ook wat vroeger of later zijn gebeurd) binnentrokken, behoorden de Meden en de Perzen als bekendste. Het zijn Indo-Europeanen. Hun voornaamste militaire kracht lag in het gebruik van paarden.

De Meden.

Zij vormden vóór de Perzen de grootste macht in Iran. Hun gebied lag in het Noord-Oosten. Ze zijn bekend vanuit Assyrische annalen: in centraal Iran werd een stele gevonden, opgericht door de Assyrische vorst Sargon II in de achtste eeuw v.Chr. met het relaas van de veldtochten van Sargon door het gebied van de Meden. Archieven van de Meden zelf heeft men nog niet gevonden. Hun grootste centrum schijnt Hagmatana (door de oude Grieken gekend als Ecbatana) geweest te zijn.
De Meden hebben met behulp van Babylon in 614 v. Chr. een einde gemaakt aan de stad Assoer en het Assyrische Rijk. Daarna, rond 590, trokken ze naar Anatolië, naar het rijk van de Lydiërs, bekend om zijn rijkdom. Na vijf jaar strijd zouden volgens Herodotus na een angstaanjagende zonsverduistering beide partijen de strijd hebben gestaakt. Hun bekendste en tevens laatste koning is Astyages, wiens dochter zou gehuwd zijn met de Pers Cyrus, die een eind zal maken aan de overheersing van de Meden in Iran.

De Perzen: de dynastie van de Achaemeniden.

De eerste grote naam is koning Cyrus. Over wat er vóór hem in Perzië gebeurde en leefde, weten we bitter weinig. Cyrus heeft in 550 v.Chr. de Meden overwonnen. Na hen rekende hij af met de Lydiërs onder Croesus (cfr “zo rijk als Croesus”; de Lydiërs gelden als de uitvinders van het muntstelsel) en onderwierp de Griekse (Ionische) steden aan de Westkust van Anatolië. Tenslotte heeft hij Babylon veroverd, in 539 v.C., en erfde hij heel de cultuur en schatten van het Mesopotamisch gebied (Sumeriërs, Babyloniërs en Assyriërs) Zo werd hij koning over het tot dan toe grootste rijk in de mensengeschiedenis: de oude beschaving van Mesopotamië en de jongere van Klein-Azië (met Lydiërs en Ioniërs).
Wat we over Cyrus weten komt vooral van de Griekse schrijver Xenophon, die een

De Nederlandse schrijver Geert Mak waarschuwt zijn Duitse vrienden voor de ‘hollandse koorts’, voor een totaal verkeerde inschatting in Nederland van de situatie van de ‘allochtonen’ na de moord op van Gogh. Volgens Mak heeft het zelden iets te maken met godsdienst, en veel meer met de enorme kloof tussen de arme, feodale maatschappelijke structuren in hun thuisland en de moderne West-Europese samenleving, een kloof die velen in één generatie moeten weten te overbruggen. Ik denk dat ook de Vlaamse vrienden van Mak deze brief moeten lezen.

Nog een van de fenomenen die wijzen op een verslechtering van ons leefklimaat: vele amfibieën zijn uitgestorven of met uitsterven bedreigd. En het proces is blijkbaar onomkeerbaar… helaas!

Perzië of Iran

Inleiding

In de geschiedenis van Mesopotamië, maar ook in die van Griekenland hebben we ze reeds ontmoet: de Perzen. Wat we van hun geschiedenis weten komt voornamelijk van de Griekse historicus Herodotus uit de vijfde eeuw voor Chr., en van de moderne archeologie, de Engelse en Franse ambtenaren, die vanaf de negentiende eeuw om de tijd te doden als vertegenwoordigers van hun land in Iraq en Iran op onderzoek uittrokken en talrijke steden bloot legden. De Perzen bewoonden het huidige Iran, maar zij niet alleen.

Vóór de invallen van die Indo-Europeanen (Meden en Perzen) was de streek ten Oosten van Mesopotamië al millenia het toneel van oude culturen. De belangrijkste daaronder was, voor zover we nu weten, die van Elam, met Susa als hoofdstad. Daarnaast vond men ook de resten van andere steden in de nabije bergen ten Oosten van Elam en de Perzische golf: Anshan, Aratta enz. De vele vondsten van kleitabletten en van voorwerpen in zilver, goud, albast, marmer, lapis lazuli, lood en ijzer getuigen van een rijkdom en ontwikkeling, die zeker kon concurreren met die van Mesopotamië zelf. Deze culturen, waarvan de eerste sporen dateren uit 6000 v.Chr. ontwikkelden zich trouwens in nauwe verwantschap en rivaliteit met deMesopotaamse cultuur.

Rond 4500 v.Chr. ontstaat de stad Susa. Hij werd gesticht en bewoond door de Elamieten, een volk waarvan de oorsprong evenmin als die van de Sumeriërs kan worden achterhaald: het zijn geen semieten, en uiteraard ook nog geen indo-europeanen. Het proto-elamitisch, hun vroegste taal, is nog niet ontcijferd. De stad kent in de volgende millenia ups en downs, met perioden van onderworpenheid aan Mesopotaamse steden zoals het babylonische Uruk en Ur, maar ook van overwinningen op hun babylonische tegenstanders. De wetstèle van Hammoerabi, dat weten we ondertussen wel, is in Susa teruggevonden. Wellicht was dit een oorlogsbuit uit één van die babylonische overwonnen steden.

Tegen de Assyriërs hebben de Elamieten uiteindelijk het bijltje moeten neerleggen: in 647 voor Chr. wordt de stad door Assurbanipal veroverd en verwoest. Ondertussen echter waren Indo-Europeanen het gebied van wat nu Iran is binnengedrongen: rond 1000 v.Chr (volgens sommige historici vroeger, volgens andere later) vestigen zich Meden en Perzen, de ene ten Noorden, de andere ten Oosten van Elam. Kort na de verwoesting door de Assyriërs zullen de Perzen Susa weer opbouwen en een nieuwe bloeiperiode bezorgen.

Nogmaals een artikel over de alarmerende opwarming van de aarde: volgens sommige wetenschappers komen we wellicht veel vlugger dan verwacht aan het punt waarop maatregelen niets meer zullen uithalen. Het is wel vreemd dat zo weinig mensen zich daar blijkbaar zorgen over maken. Op het autosalon vorige week werd opgemerkt dat milieufactoren zo goed als niet in aanmerking kwamen voor de keuze van een wagen.

Hellenistische en Romeinse periode: van 323 v.C. tot 395 na C.:

Van 323 tot 280 v.C. krijgen we de strijd om de macht tussen de opvolgers van Alexander de Grote. Het resultaat ervan is de opdeling in drie grote monarchieën, die tot ongeveer 220 v.C. elkaar in evenwicht zullen houden en de Griekse cultuur verder zullen verspreiden. Daarna komt het verval, komen andere Oosterse staten op en worden de drie monarchieën door de Romeinen onderworpen en ingelijfd.
De drie monarchieën zijn

Egypte, onder Ptolemaeus, historicus en veldheer van Alexander. Zijn dynastie zal tot in het jaar 30 v.C. blijven bestaan, en daarna zal Egypte deel gaan uitmaken van het Romeinse Rijk. Hoofdstad: Alexandrië (gesticht door Alexander de Grote), centrum van de hellenistische cultuur.

Mesopotamië, Perzië en een deel van Klein-Azië, onder Seleucus met als hoofdstad Seleucia. Het blijft een vrij los verband, waarbinnen verschillende min of meer onafhankelijke gebieden ontstaan, zoals het rijk van de Parthen (in 247 v.C. gesticht na een inval van Skythiërs uit het noorden) en het Grieks-Bactrische Rijk aan de uiterste oostgrens van de toen bekende wereld.

Macedonië, onder Antigonus en opvolgers: behelst Griekenland, Macedonië, Thrakië en Klein-Azië.

In de 3e en 2e eeuw v.C. volgen daar drie Macedonische oorlogen, die eindigen op de inlijving van dat gebied bij het Romeinse Rijk. In Klein-Azië zelf zullen de Romeinen strijd leveren tegen een aantal onafhankelijke rijkjes, waarvan de meest bekende zijn: het koninkrijk Pontus (met Mithridates I en volgende), de Galaten (Kelten die in de 3e eeuw Klein-Azië binnendringen) en het rijk van Pergamum of Pergamon, dat in 133 v.C. bij testament wordt overgemaakt aan de Romeinen.

In 146 v.C. wordt Korinthe door de Romeinen verwoest en maakt Griekenland definitief deel uit van het Romeinse Rijk. Maar ook dan nog blijft Athene het culturele centrum bij uitstek.

Vooral keizer Hadrianus zal in de tweede eeuw na C. de stad begunstigen met bouwwerken en beeldhouwwerken. In diezelfde eeuw zal Herodus Atticus, een Athener, een heel fortuin hangen aan de versiering van monumenten in de Griekse steden. Pausanias, een beroemde reiziger, bezoekt in die tijd Griekenland en beschrijft in zijn boek al wat hij daar ziet.

In de derde eeuw na C. vallen de Goten, een Germaanse stam, Griekenland binnen. In 330 wordt Byzantium onder de naam Constantinopel mede-hoofdstad van het Romeinse Rijk. In 393 na C. worden de laatste Olympische spelen gehouden. In 395 na C. gaat Griekenland deel uitmaken van het nu afgescheiden Oost-Romeinse Rijk, en blijft dat min of meer tot in 1453 Constantinopel door de Turken wordt ingenomen en onder de naam “Istanbul” hoofdstad wordt van het Osmaanse of Ottomaanse Rijk.

Klassieke tijd: 500 -323 v.Chr.

Het begin: terwijl de Klein-Aziatische staten aan de westkust ten prooi vallen aan de Perzen (zie later), bieden de Grieken van Griekenland op suksesrijke manier weerstand: in 490 v.C. in Marathon de Atheners; tien jaar later in Salamis (zeeslag) en Plateiai (op het land) de verenigde Griekse legers. Vooral Athene, dat alleen de Perzen in Marathon en op zee in Salamis had getrotseerd, won aan prestige door deze overwinningen op de Perzen.

Gevolg: de Gouden Eeuw van Perikles te Athene (461-429). Athene wordt nu leider van de Attisch-Delische Bond, een bondgenootschap van Griekse steden tegen de Perzen. De Acropolis van Athene, die door de Perzen was verwoest, wordt nu in volle glorie heropgebouwd (met o.a. het Parthenon), dit mede dank zij het zilver uit Laurium, een mijn ten oosten van Athene. Het theater bloeit met Aischulos, Sophokles en Euripides. De beeldhouwer Phidias maakt zijn onsterfelijke beelden. Socrates krijgt naam en school als filosoof. Herodotus schrijft geschiedenis en wordt vader ervan.

De ‘democratie’, de macht van de dèmos of het volk (dwz de burgerij van Athene, uiteindelijk een kleine minderheid van mannen, die uit Atheense vrije burgers waren geboren; de rest waren vrouwen, kinderen, metoiken of gast-vreemdelingen, slaven) wordt uitgebouwd. Sparta, dat een twijfelachtige rol had gespeeld in het tegenhouden van de Perzen, Sparta dat meer en meer de militaristische toer opging, dat Sparta kijkt met lede ogen toe. Echter niet voor lang.

Van 431 tot 404 krijgen we de onvermijdelijke Peloponesische oorlog (Sparta tegen Athene). Deze oorlog eindigt met een nederlaag van Athene en een korte hegemonie van de stadsstaat Sparta binnen de wereld van de Griekse natie. Het is de tijd van de blijspeldichter Aristofanes, die het volk vermaakt met o.m. vrouwenstukken en een stuk, waarin Socrates min of meer belachelijk wordt gemaakt. Het is ook de tijd van de grootste geschiedschrijver van Griekenland, Thoecidides, die wel eens
de vader van de moderne geschiedenis wordt genoemd.

In 371 wordt Sparta verslagen door een andere opkomende macht, nl. Thebe (dat iets noordelijker ligt dan Athene). Thebe heeft de hegemonie voor een tiental jaar. Dan komt Athene weer op, hersteld van de slag, om kort daarna weer met een nieuw gevaar te worden geconfronteerd: de Macedoniërs (een volk dat ten noorden van Griekenland opkwam, vooral door toedoen van Philippus, koning van Macedonië en vader van Alexander de Grote). De redenaar Demosthenes waarschuwt de Atheners tevergeefs tegen het opdoemend gevaar.
In 338 wordt alle Griekse stadsstaten door Philippus veroverd. Plato, de leerling van Socrates, die al zijn filosofie te boek stelde, Aristoteles, zijn beroemde leerling en leermeester van de latere Alexander de Grote, en Xenophoon, de historicus zijn er getuige van.

In 336 v.C. wordt Philippus vermoord en volgt zijn zoon Alexander hem op. Deze twintigjarige zal in een tiental jaren heel het gebied, dat toendertijd beschaving kende, veroveren (hij trekt tot in Indië). Met die verovering begint de wereldwijde uitstraling van de Griekse cultuur: het Hellenisme.In 323 sterft Alexander de Grote en laat een rijk achter dat te groot is om door één man te worden bestuurd.

De vierde eeuw is de eeuw van het verlies van de onafhankelijkheid van de Griekse stadsstaten, een eeuw van verwarring en onzekerheid. De practische filosofie van het Stoicisme (met Zeno) en het Epicurisme (met Epicurus) probeert een antwoord te geven aan hen, die op zoek gaan naar gemoedsrust binnen deze gestoorde tijd. Ook het mysticisme heeft in die tijd veel aanhangers.