ALGEMENE GESCHIEDENIS 3. De Oudheid: Griekenland (3)

Naast de arètè speelt ook bij de mens het recht op persoonlijke vrijheid (eleutheria) in de Griekse cultuur en samenleving van de oudheid een grote rol. Dit staat in scherpe tegenstelling tot de onderworpenheid, waar de mens in de omringende oosterse dwangmaatschappijen van getuigt: onderworpenheid als slaaf of halfvrije aan de absolute, dikwijls door goddelijke pretenties versterkte macht van de despotès, de heerser, die ook tyrannis wordt genoemd.
Uit dat nieuwe gevoel voor de waarde en vrijheid van het individu zal uiteindelijk, in Athene, de democratie als staatsvorm worden geboren en tot een eerste, voorlopige ontwikkeling worden gebracht. Democratie betekent: macht aan de burgers, ingedeeld volgens de ‘dèmos’ ofte wijk, waarin ze woonden. Het moet echter duidelijk zijn dat die



Kikvorsen en opwarming

Door de geleidelijke opwarming van het klimaat sterven bepaalde soorten kikvorsen uit. Hoe dat komt wordt in dit artikel uit de doeken gedaan. Wanneer gaan we er echt iets aan doen?



ALGEMENE GESCHIEDENIS 3. De Oudheid: Griekenland (2)

De mythe van Oidipoes

Oidipoes was de zoon van Laios, koning van Thebe, en zijn gemalin Iokaste. Het huwelijk bleef lang kinderloos. Toen ze het orakel in Delfi om raad vroegen, beloofde het weliswaar een zoon, maar tegelijkertijd voegde het orakel eraan toe, dat Laios door de hand van zijn zoon zou sterven.

Toen het kind geboren werd, gaven ze dan ook een herder de opdracht het kind met doorgesneden pezen en vastgebonden voeten te vondeling te leggen. De herder werd echter overmand door medelijden en gaf het kind aan een bevriende herder van koning Polybos van Korinthe. De herder van Polybos maakte zijn voetjes los en verbond de doorgesneden pezen. Omwille van zijn akelige wonden noemden zij hem Oidipoes,



De Anglos

De dominantie van Noord-Amerika in de wereld van vandaag is geen toeval, althans niet volgens Laurence M. Mead, professor van politiek aan de Universiteit van New York. De VS is daarin de erfgenaam van Groot-Brittannië, dat al vanaf de middeleeuwen door goed bestuur en economische ontwikkeling uitgroeide tot de leidende natie van de moderne tijd.



ALGEMENE GESCHIEDENIS 3. De Oudheid: Griekenland (1)

Eigenheid van de Helleense of Griekse cultuur

Eigen aan de helleense (Griekse) cultuur, midden de hen omringende culturen, is de aandacht voor de individuele mens, met zijn ‘arètè’ of gevoel voor eigenwaarde (gemeenzaam vertaald door ‘deugd’, maar dit begrip is door het christendom gekleurd en geeft niet de Helleense betekenis van het woord weer). Deze arètè kan bij de mens echter gemakkelijk omslaan in ‘hybris’ of zelfoverschatting, hoogmoed, iets wat door de goden onverbiddelijk wordt afgestraft: het thema van veel mythen en veel Griekse tragedies draait rond de hybris van de mens, waartoe hij soms door het blinde lot wordt gedreven (cfr. Prometheus-mythe, Oedipoes-mythe).

De mythe van Prometheus

Prometheus was de kleinzoon van Oeranos, de hemelgod, en zoon van de Titaan Japetos (de Titanen waren kinderen van de oermoeder Aarde en zullen de stamvaders en stammoeders van de latere godengeslachten worden). Het geslacht van Japetos was destijds door Zeus, de oppergod, onttroond en in de Tartaros (of duistere onderwereld) verbannen. Prometheus kwam naar de aarde, en vormde van leem een gestalte, naar het evenbeeld van de goden. Zijn vriendin, de godin Pallas Athene, blies de bezielde klomp aarde haar adem in en schonk de mens daarmee de geest.
Prometheus leerde de mensen alle gaven van de goden, behalve het vuur, dat Zeus hen niet wilde geven. In ruil voor bescherming hadden de goden, de machtige Zeus op kop, van de mensen verering en onderwerping geëist. De mensen waren daartoe bereid en vaardigden Prometheus af om met de goden te onderhandelen. Maar in dwaze vermetelheid trachtte hij Zeus zelf, de alwetende, te bedriegen. Zo kwam het dat de wereldheerser hen de goddelijke gave van het vuur onthield. Maar de sluwe Prometheus stal het vuur en bracht het naar de mensen.
Zeus zag tot zijn spijt hoe de mensen met de gave van het vuur waren toegerust en zon op wraak. Hij zond hen een hevig kwaad in de vorm van een beeldschone jonge vrouw, Pandora, die aan de broer van Prometheus een geschenk gaf: een doos. Nauwelijks was de doos geopend of allerhande ziektes, rampen en smarten vlogen eruit en verspreidden zich bliksemsnel onder de mensen. Eén enkele goede gave zat in de doos verborgen: de hoop. Maar voor ze kon ontkomen, sloeg de boze boodschapster der goden het deksel toe en hield het voor altijd gesloten.
Maar ook Prometheus werd gestraft: Zeus liet hem door zijn dienaren naar de eenzaamste wildernis van de Kaukasus sleuren en door Hefaistos (zoon van Zeus en god van het vuur)vastketenen aan een rots boven een huiveringwekkende afgrond. Daar hing hij dan, zonder spijs of drank, met een lever, die door een arend dagelijks werd weggevreten maar voortdurend aangroeide. Hij zal tenslotte door de held Herakles uit medelijden uit zijn gruwzame foltering worden bevrijd.



Otto Hoetzsch

Het leven van een professor in Berlijn: een stuk Europese geschiedenis van de twintigste eeuw in de spiegel van de Duits-Russische relaties! Boeiend en een stuk tragisch terzelfdertijd.



ALGEMENE GESCHIEDENIS 3. De Oudheid: Griekenland (inleiding)

Inleiding:

De Hellenen (of Grieken, zo genoemd door de Romeinen, omdat de Graeci, een Helleense stam, woonde aan de kust, die naar Italië was gekeerd) worden geacht met hun denken, hun kunst, hun staatsmanschap), aan de bron van onze eigen beschaving te staan.

Toch zijn ze allesbehalve (dat weten we nu onderhand wel) de oudste beschaving ter wereld. Lang vóór hen waren Mesopotamië en Egypte toneel van oude beschavingen, die een niet geringe invloed hebben uitgeoefend op de latere Helleense beschaving: Sumerië en Egypte als beschavingen, waarvan de oorsprong niet meer te achterhalen is. En vanaf ongeveer 3000 v.C. de migraties van semitische volkeren in Mesopotamië en het hele Midden-Oosten. Pas duizend jaar later duiken de Indo-Europeanen op: de Hettieten, Perzen en



Putin, vogel met twee koppen

De nieuwste ster aan het Europese firmament, Angela Merkel, was laatst bij Bush. Ze had zich voorgenomen wel heel stoere taal te gebruiken tegenover haar gastheer over Guantanamo: die gevangenis moet dicht! Resultaat: als we de pers mogen geloven is niet Bush, maar Angela zelf bezweken voor de charmes van de andere. En Guantanamo: dat blijft uiteraard wat het is. Nu komt Putin de eer toe Angela te ontvangen. Ook weer hier stoere taal in verband met Tsjetjenië. Zullen we nogmaals op onze honger blijven zitten? Wellicht wel, want wat voor een rare vogel is die Putin wel? Zal hij er ook in slagen Angela voor zich te winnen? Dat is niet onmogelijk. Je kan de typering van de Russische schrijver Erofeev ook in het Engels lezen.



ALGEMENE GESCHIEDENIS 3. De Oudheid: Egypte (besluit)

Besluit:

Egypte is één der vroegste ontwikkelingsvormen van de beschaving, met een grote stabiliteit (1200 jaar, als we enkel de bloeitijd rekenen). De architectuur in natuursteen, bij de bouw van de piramiden, grafmonumenten en tempels is een Egyptische



Sluwe boeren

Dit artikel is ‘gefundenes Fressen’ voor de boerenbond: een diatribe tegen de boeren (of moet ik zeggen: de agrobusiness?), die het in Europa voor het zeggen hebben, en ons, dwz de grote meerderheid, in de tang houden. Zodat we inderdaad blijven gedogen dat het overgrote deel van de Europese koek naar de boeren gaat. Graag had ik van mensen die het kunnen weten een reactie gehad op deze uitval van een zoöloog en ecoloog uit de technische universiteit van München.



Homo Neanderthalensis

Het jaar 2006 is natuurlijk op de eerste plaats het jaar van Mozart. Maar toevallig is het ook het jaar van de Neanderthaler: 150 jaar geleden werd die per toeval ontdekt, in het dal van de Neander in Duitsland. Het was niet de eerste vondst, maar wel de vondst die deze mensensoort op het bord van de geschiedenis plaatste. De geschiedenis van onze voorouders, niet de directe wellicht maar wel vrij dicht verwant met ons. Hoever het staat met de kennis van deze ‘neef’ van de homo sapiens, lees je in dit artikel



ALGEMENE GESCHIEDENIS 3. De Oudheid: Egypte (7)

Einde van de onafhankelijkheid

Ramses II huwt, in het kader van het verdrag met de Hettieten, een Hettietische prinses, en regeert zo lang dat zijn naam als grote veroveraar en grondlegger van het Rijk de legende is ingegaan. Hij is de bouwer van gigantische grote monumenten, o.m. de rotstempel te Aboe Simbel in Nubië.
Tempel van Aboe Simbel

Onder zijn opvolgers van de twintigste dynastie kwam, onder druk van de zeevolken, een einde aan het Aziatische imperium van de Egyptenaren. Het verval zet zich in. Sociale problemen ontstaan (o.m. stakingen, wellicht de eerste in de geschiedenis), er heerst corruptie, benden buitenlanders trekken plunderend rond, graven worden geplunderd.
Omstreeks 1075 v.C. eindigt de dynastie van de Ramsessiden en daarmee ook het prestige van Egypte. Het was dan verworden tot een allegaartje van kleine staten, die feitelijk onafhankelijk waren en alleen nog door handelsbetrekkingen enig verband met elkaar hadden. De Lybiërs komen op als koningen. De Assyriërs krijgen Egypte dan in hun macht, later de Babyloniërs, de Perzen en tenslotte de Macedoniërs (met Alexander de Grote).

Herfst van het jaar 1170 v.Chr.: de eerste staking in de wereldgeschiedenis, waar we iets van afweten.