Volgens dit artikel speelt de buitenlandse politiek van Bush en zijn neoconservatieve bende volkomen in het voordeel van één van de aartsvijanden van de VS, nl. Iran. Merkwaardig. Wordt het niet de hoogste tijd dat de Europese Unie in een gezamenlijke buitenlandse politiek een eigen rol gaat spelen? En met een beetje meer inzicht en diplomatische kwaliteiten.
h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang
h5. C.V.7 De revoluties in Technologie en Industrie (slot)
Secularisering, individualisering en pluralisering van de religie.
De crisis van het christendom was niet onvermijdelijk. De kerk had constructief mee kunnen gaan bij de opkomst van de moderne ideeën. Ze hoefde niet perse agressief te keer te gaan en zich overal met de conservatieve lagen van de Europese samenleving te identificeren. Ze had de terreinen van filosofie, natuurwetenschap, bedrijfsleven, politiek, recht, opvoeding en cultuur kunnen vrijgeven en zelfstandig laten worden, zonder te proberen haar (middeleeuwse, of ook reformatorische) dominantie te behouden. Maar vooral de katholieke kerk heeft deze gelegenheid niet aangegrepen, en daardoor brak na de Verlichting met de Franse revolutie voor het eerst in de geschiedenis van Europa een agressief-antikerkelijke, ja zelfs antireligieuze wereldbeschouwing door. Dat dit echt niet zo moest zijn, toont de heel andere historische ervaring van de Verenigde Staten met religie.
In Europa werd zo het secularisme niet een vanuit het christelijke geloof beleefde toewending naar de wereld, maar een ideologie, die de traditionele religie misprees als zelfvervreemding van de mens en daarom al het religieuze intellectueel en politiek bestreed.
Zelfs voor gelovige christenen werd het christendom meer en meer beschouwd niet als de realiteit die al de rest bepaalde, maar als een realiteit tussen andere. Een realiteit die bovendien voor de samenleving irrelevant was geworden en hoogstens voor het individu van betekenis kon zijn.
Met natuurlijk een keerzijde: door de secularisering verloor de mens een houvast buiten zichzelf, hij werd op zichzelf teruggeworpen.
Die individualisering heeft de vraag naar zingeving verscherpt. Waar moet die vandaan komen in een wereld die geseculariseerd,
h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang
h5. C.V.7 De revoluties in Technologie en Industrie (vervolg)
Hebben de kerken de emancipatie van de vrouw belemmerd of bevorderd?
Het is niet mogelijk hierover nog algemene uitspraken te doen: de situatie in de verschillende landen en kerken was te uiteenlopend.
In de katholieke landen van Zuid-Europa betekende de tegenstand van de kerk tegen de moderne ideeën uiteraard ook de tegenstand tegen het emancipatiestreven van de vrouwen. In hun encyclieken hebben de pausen, van Leo XIII tot Pius XII, de vrouw steeds benaderd als moeder en onderdanige echtgenote. Pas met Johannes XXIII en het tweede Vaticaans Concilie komt daar verandering in, hoewel het verbod van contraceptiva nog steeds een belastend element bleef en reden voor miljoenen vrouwen om de kerk te verlaten.
In de moderne protestantse landen was de situatie van de vrouw veel complexer. Maar ook daar heerste een onbehaaglijk stilzwijgen over de rol van de vrouw in de kerkgeschiedenis. De vrouwen werden in het Duitse protestantisme actiever na het ontstaan van de protestantse diaconiebeweging, maar ook daar hadden mannen het eigenlijk voor het zeggen. Het is heel lang een gevecht gebleven tegen sterke interne kerkelijke weerstand. Het bleef doorgaans beperkt tot individuele emancipatieprocessen in de privé-sfeer, en tot de kringen van de burgerij en adel. Pas na de tweede wereldoorlog kwam een nieuw discours over gelijkberechtiging van man en vrouw op gang. Men begon aan
h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang
h5. C.V.7 De revoluties in Technologie en Industrie (vervolg)
De nieuwe situatie van de vrouw
1. Ongetwijfeld heeft het moderne, verlichte denken in de loop van de zeventiende/achttiende eeuw een einde gemaakt aan de virulente heksenwaan. En reeds in de zeventiende eeuw vinden we in de hogere kringen
Veel politici, vooral dan van links, hebben de neiging om de nee-stemmen in Frankrijk en Nederland toe te schrijven aan een massa mensen (van uiterst links tot uiterst rechts, om in de traditionele terminologie te blijven) die niet weten wat goed voor hen is, wiens stemgedrag irrationeel en incoherent is. Ze zijn uiterst wantrouwig tegenover het “populisme” van een bepaald soort politiek, die met behulp van referenda de politiek dichter bij de ‘mensen’ wil brengen. Frank Furedi, professor in sociologie aan de universiteit van Kent (UK), waarschuwt voor de minachting, die deze politici blijkbaar koesteren voor de ‘gewone mensen’. Hun nee-stem niet au sérieux nemen, zou wel eens kunnen getuigen van een fundamenteel anti-democratische houding en een kapitale vergissing kunnen zijn.
h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang
h5. C.V.7 Revoluties in Technologie en Industrie (vervolg)
En de kerken?
Hoe reageren de kerken op de industriële revolutie en op de kwestie van de sociale rechtvaardigheid? Heel verschillend uiteraard, naar gelang van de landen. Gegeven echter het feit dat zowat overal
kunnen we de volgende dikwijls elkaar overlappende reacties noteren:
1 Onvermogen om de realiteit te zien: het heeft lang geduurd voor de kerken hebben beseft welke de betekenis was van de industriële revolutie. Ze zaten opgesloten in hun overtuiging de
h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang
h5. C.V.7 De revoluties in Technologie en Industrie (vervolg)
Nieuwe ideologieën: liberalisme en socialisme
In de negentiende eeuw maakten de natuurwetenschappen en de geneeskunde een ongekende vooruitgang, evenals de historische en humane wetenschappen. Niets leek een schitterende toekomst voor de mensheid nog in de weg te staan.
Tegelijk echter zorgde de autoritaire en reactionaire politiek van staat en kerk voor een ook nooit geziene ontkerkelijking en ontkerstening. Eerst bij de intellectuele klasse, daarna ook bij de arbeiders. De ene revolutie na de andere trok door Europa, met als hoogtepunt 1830, toen de bourgeoisie het haalde van de Bourbons, en 1848, de februarirevolutie in Parijs.
Die protestbewegingen werden toen meest gedragen door een nieuwe ideologie: het liberalisme. Dit liet zich inspireren door de ideeën van de Schotse theoloog Adam Smith (+ 1790) en werd gedragen door de burgerij. Vooral na de revolutie van 1848 zal de arbeidersstand (
Edward Luttwak, verbonden aan het Center for Strategic and International Studies in Washington, beweert wat bij ons prof. Rik Coolsaet steeds weer herhaalt: Al-Quaeda bestaat niet meer. De recente aanslagen in Londen hebben dat nog maar eens aangetoond. Dat maakt het er natuurlijk niet gemakkelijker op.
Welke lessen moeten de Fransen trekken uit de aanslagen in Londen? Het ligt niet zo voor de hand. Tenminste niet, als je Pascal Bruckner moet geloven. Hij trekt van leer tegen ‘links’ dat steeds weer de aanslagen verklaart als reacties op fouten, die het Westen heeft bedreven tegenover de Islam. Terwijl het volgens hem daar weinig mee te maken heeft. Die aanslagen gaan uit van mensen, die vanuit een fanatiek geloof in een bepaald soort Islam, de openheid en pluraliteit van de Westerse maatschappijen verfoeien. Er zal wel veel van waar zijn, vrees ik, ook al zullen historische fouten ook wel een rol spelen. Over Pascal Bruckner, nog dit.
h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang
h5. C.V.7 De revoluties in Technologie en Industrie (vervolg)
Doorbraken in technologie en industrie.
Die evolutie zal de wereld van de mens
h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang
h5. C.V.7 De revoluties in Technologie en Industrie
Frankrijk leverde met de revolutie de politieke ideeën. Engeland echter, dat een eeuw vroeger zijn