andrebogaert.be

Een interessant artikel dat de geschiedenis schetst van de uitvinding van het kernwapen, de proliferatie ervan en de (vergeefse) pogingen om die proliferatie tegen te gaan. Alle landen, die in navolging van de VS kernwapens produceerden, wisten dat zo goed te verbergen en zo hard te liegen, dat de inlichtingendiensten telkens weer verrast werden: Rusland als eerste uiteraard, daarna China, Israël, Noord-Korea, Pakistan en India. Met Iran lijkt de geschiedenis zich te herhalen. Niet erg prettig vooruitzicht.

De geschiedenis van het Italië van Mussolini. Misschien wel nuttig om een beetje te begrijpen hoe het mogelijk is dat vandaag de dag datzelfde land een Berlusconi als president heeft gehad.

Het bombardement van Dresden in 1945, met de vuurstorm die werd ontketend, is in de ogen van veel mensen achteraf veroordeeld als nodeloze daad van wreedheid jegens ‘onschuldige’ burgers, op een ogenblik dat het derde rijk zo goed als verslagen was. In 1943, bij het eerste van dergelijke bombardementen op de stad Hamburg, was Duitsland weliswaar nog niet verslagen. Toch oordeelt de filosoof Jonathan Yardley dat het op dergelijke wijze bombarderen en doden van ‘onschuldige’ burgers moreel ontoelaatbaar was en is. De Amerikanen, die twee atoombommen gooiden op Japan, en achteraf nog zware bombardementen uitvoerden o.m. op Irak, zouden best even luisteren naar de argumenten van Yardley.

De slag van Verdun, in februari 1916, met zijn meer dan 300.000 doden, is wellicht één van de grootste militaire rampen uit de vorige eeuw. De herinnering eraan kan misschien toch bijdragen tot het weerleggen van de thesis, dat de mensheid niets leert uit de geschiedenis…

Wat hebben nationaalsocialisme en communisme gemeen gehad? Hun ideologie vertoonde inderdaad heel wat verschillen, maar de praktijk was dezelfde: staatsterreur, concentratiekampen, vrees voor buitenlandse vijanden, samenzweringsfobieën enz. Toch zijn er nog een aantal belangrijke verschillen. Allemaal te lezen in het interessante interview met de historicus Overy.

Vijftig jaar geleden, dag op dag, hield Khrushchov voor het twintigste congres van de Communistische partij een rede over de misdaden van het Stalinregime. Dit was volgens Roy Medvedev, één der bekendste dissidenten van latere tijd, het begin van het einde voor de Sovjet-Unie. Dertig jaar later hebben Gorbachov en Jeltsin de conclusies getrokken uit wat toen al vaststond, nl. dat het Sovjetregime dood was.

Na het jaar van Sartre, dat van de filosoof Lévinas. In deze boekbespreking situeert de auteur Lévinas in de rij van de na-oorlogse filosofen in Frankrijk (vooral dan Sartre) en Duitsland (Heidegger). Tegenover het ‘Sein zum Tode’ van Heidegger, die de verleiding van het nazisme niet kon weerstaan, de ethische dimensie van de Jood Lévinas, die slachtoffer was van het nazisme. Tegenover het “l’enfer, c’est les autres” van de marxist Sartre, het ethisch denken over “l’autre” van de humanist Lévinas. Interessant als aanloop voor de lectuur van Emmanuel Lévinas zelf (die geboren was in 1906 en in 1995 stierf).

Het leven van Alan Turing, de man die in de oorlog de ultrageheime code van de Duitsers, Enigma, brak, en later de basis legde voor de computertechnologie, is uitermate interessant, en op een bepaalde manier ook tragisch. De man, die homoseksueel was, heeft er duur voor betaald. Hij eindigde zijn leven door zelfmoord (of was het de perfecte moord?).

De dominantie van Noord-Amerika in de wereld van vandaag is geen toeval, althans niet volgens Laurence M. Mead, professor van politiek aan de Universiteit van New York. De VS is daarin de erfgenaam van Groot-Brittannië, dat al vanaf de middeleeuwen door goed bestuur en economische ontwikkeling uitgroeide tot de leidende natie van de moderne tijd.

Het leven van een professor in Berlijn: een stuk Europese geschiedenis van de twintigste eeuw in de spiegel van de Duits-Russische relaties! Boeiend en een stuk tragisch terzelfdertijd.

Onlangs is Pinochet negentig geworden. De Chileense diplomaat Jorge Edwards beschrijft hem als de volmaakte ‘tweede’ in bevel, die door omstandigheden uitgroeide tot een meedogenloze ‘eerste’.

De twintigste eeuw is de eeuw van de doorbraak van de positieve wetenschap met Einstein als grootste en bekendste figuur. Maar het is ook de eeuw van de atoomwapens, als resultaat van die wetenschap. Edward Teller, de ‘vader’ van de waterstofbom, geldt voor sommigen als het genie, dat de fusiebom heeft mogelijk gemaakt. Voor anderen is hij daarentegen een demon, die tegen de wil van andere geleerden in (waaronder niet in het minst Oppenheimer zelf, die tijdens de oorlog het Manhattanproject op poten had gezet, met als resultaat de atoombom) de waterstofbom heeft tot stand gebracht en de deur heeft geopend voor een totale ondergang van de menselijke beschaving. In dit artikel van Michael Lennick krijgen we na een inleiding over Teller een interview met de man zelf, enkele jaren voor zijn dood in 2004. Het was zijn laatste interview en toont ons een man, die weliswaar een groot geleerde moet zijn geweest, maar menselijk gezien een groot kind.