andrebogaert.be

Ook de strijd tussen darwinisten en creationisten blijft actueel. Zozeer zelfs dat de discussie tussen biologen erdoor ten dele wordt vervormd en zelfs onmogelijk gemaakt. Want men is voor Darwin of ertegen. En blijkens dit artikel is dat een foute stelling. Want Darwin heeft inderdaad de verdienste de idee van evolutie te hebben ingeluid en verdedigd, maar kon niet alles verklaren wat naderhand door de verdere vondsten en onderzoeken duidelijk is geworden. O.m. dat nog andere elementen buiten de natuurlijke selectie meespelen in de ontwikkeling van de evolutie van het leven. Mij is echter niet duidelijk hoe mensen als Dennett en Dawkins het darwinisme zouden hebben versmald tot de verklaringen van Darwin zelf.

Over de rol, die de paarden hebben gespeeld in het opkomen van de beschaving… zie artikel uit de zeer interessante weblog van de VPRO.

In de pers kon je deze dagen een bijdrage lezen over het merkwaardige dier dat ‘vogelbekdier’ genoemd wordt, en trekken vertoont van zowel een vogel als een zoogdier en een serpent, een soort mengelmoes dus van door de mens goed onderscheiden en gedefinieerde kenmerken van dieren. Een overblijfsel dus van een tijd dat alles nog een beetje ongedefinieerd was, zegt men.
In het bedoelde artikel weerlegt de schrijver deze interpretatie. Hij beweert dat het vogelbekdier gewoon een zoogdier is, dat bepaalde kenmerken heeft bewaard van voorgangers en andere in de loop der tijden heeft verworven (zoals venijn, maar dan van een andere soort dan het venijn van slangen). Als voorbeeld van hoe wetenschap, die de evolutie tot onderwerp heeft, te werk kan gaan en wat het vogelbekdier met ons te maken kan hebben, is dit artikel wel heel interessant!

Niet enkel de natuurlijke selectie ligt aan de oorsprong van het ontstaan van de mens, beweren beide auteurs, maar evenzeer de fysieke, geomorfische omgeving en het klimaat, waarin die wezens, die later mens werden, zich ontwikkelden. De grote Oost-Afrikaanse slenk, een uniek geologisch fenomeen, zou daarbij een beslissende rol hebben gespeeld.

Deze naam werd door een historicus bedacht om de overgang van de prehistorische mens van een leven als jager-verzamelaar naar dat van landbouwer aan te duiden. Die overgang had voor de eerste maal plaats zo ongeveer tussen het tiende en achtste millennium voor Christus, in het Midden-Oosten. Een overgang die lang symbool heeft gestaan voor overgang van primitivisme naar beschaving.
In de jaren zeventig van vorige eeuw hebben echter een aantal Amerikaanse antropologen de kat de bel aan gebonden door de zaken om te draaien. Volgens hen was het een overgang van een primitieve, maar fundamenteel gezonde samenleving, want democratisch, participatief en egalitair, naar een

Wie mijn bijdragen over prehistorie aandachtig heeft gelezen, heeft ongetwijfeld deze naam ontmoet: Georges-Louis Leclerc, comte de Buffon. Deze man, die leefde in de achttiende eeuw, eeuw van de verlichting, was een tijdgenoot van de meer bekende Linnaeus, en voorloper van Darwin. Nochtans verdient hij meer bekendheid, niet enkel wegens zijn literaire kwaliteiten (die zeer hoog worden ingeschat) maar vooral wegens zijn indrukwekkend oeuvre. Dat beslaat alle terreinen van de toenmalige wetenschap en getuigt van een heel creatieve geest die soms heel modern aandoet. Bij de bespreking van twee boeken over hem wordt ook de website vermeld waar je de volledige tekst van zijn belangrijkste boek, L’histoire naturelle, kunt terugvinden.

De australopithecus robustus, ook wel paranthropus robustus geheten, was nog geen mens, maar blijkbaar op weg er naartoe. Volgens een studie van een aantal tanden en schedels zouden die voorlopers van de mens geleefd hebben zoals nu de gorilla’s. Een kijkje in de prehistorie, dank zij het minutieuze werk van een aantal anthropologen.

Zo’n 30.000 jaar geleden stierf het soort mens uit, dat het dichtst stond bij ons: de Neandertaler. Veel is al gegist over de reden daarvoor. En niet weinigen hebben geopperd dat ze aan de concurrentie met onze voorouder, de homo sapiens, zijn ten onder gegaan. Maar dat hoeft niet zo te zijn: misschien waren er andere, meer plausibele redenen. Recent hebben paleoantropologen een nieuwe gevonden: het feit dat ook vrouwen meededen aan de jacht zou fataal zijn geweest voor de soort. Je moet het maar uitvinden.
Ondertussen blijkt wel dat niet alle opvattingen over de neanderthaler op fantasie berusten. Dat ze bv. beschikten over taal, blijkt wel uit onderzoekingen op gevonden fossielen. Al zal dat wellicht ook niet honderd procent zeker zijn. Maar dat is weten-schap nu eenmaal: in tegenstelling tot geloof kan wat de wetenschap heeft ontdekt telkens weer worden bijgestuurd of gecorrigeerd door nieuwe ontdekkingen. Heerlijk toch!

Volgens Descartes was de taal het beslissende onderscheid tussen mens en dier. Zelfs de grootste mislukkelingen onder de mensen konden wel met taal, hoe primitief ook, overweg, terwijl de meest slimme dieren er niets van bakken. Sinds jaren zijn er in de VS wetenschappers, die door proeven met apen – shimpanzees en bonobo’s – proberen te bewijzen dat mensapen wel in staat zijn tot enig grammaticaal begrip. Tevergeefs blijkbaar. Descartes heeft met die uitspraak nog altijd gelijk.

Weer een beetje nieuws uit de prehistorie: vondsten van ‘homo erectus’ in Dmanisi (Georgië), fossielen van liefst maar 1,8 miljoen jaar oud. Ze zouden stammen van de eerst golf ‘homo erectus’ die Afrika zou hebben verlaten in die verre oertijden. Belangrijk omdat de vondsten wijzen op een soort mensen, dat nog dichter bij de australopithecus staat dan de elders gevonden ‘homo erectus’…

Volgens de wetenschapper Frans de Waal, een Nederlander die in de VS woont en publiceert, kan het verschil tussen de chimpansee en de bonobo niet groter zijn. De eerste is gewelddadig, de tweede vredevol en attent voor zijn soortgenoten. Bij de bonobo’s domineren de wijfjes en wordt elk conflict opgelost door seksueel contact. De bonobo’s bewijzen volgens de Waal dat de mens in zijn voorhistorische ontwikkeling allesbehalve het primitieve, onbeschaafde wezen was, waar de beschaving als een vernisje op gegoten is.
Maar zijn de bonobo’s werkelijk zo vredelievend en attent? Frans de Waal heeft nooit bonobo’s in het wild bestudeerd. In dit relaas vertelt Ian Parker over zijn reis naar het binnenland van Congo om de bonobo’s te zien, over de geschiedenis van de ontdekking ervan en over hun plaats in de wetenschap over onze voorouders. Prettige lectuur in een door regen overgoten vakantie! En een goeie voorbereiding voor een trip naar Plankendaal!

In Zuid-Duitsland werden onlangs enkele merkwaardige ivoren beeldjes, kunstvoorstellingen van 35.000 jaar geleden, uit het Aurignacien, gevonden. Het Aurignacien is een periode uit het jonge palaeolithicum (oude steentijdperk), gedateerd tussen 35.000 en 25.000 jaar geleden en genoemd naar de vindplaats Aurignac in het departement Haute Garonne in Frankrijk. Blijkbaar maakte de homo sapiens daar jacht op de wolharige mammoet. Het zouden de oudste tot nog toe gevonden ivorenbeeldjes zijn.