andrebogaert.be

De geschiedenis van het Italië van Mussolini. Misschien wel nuttig om een beetje te begrijpen hoe het mogelijk is dat vandaag de dag datzelfde land een Berlusconi als president heeft gehad.

Luther heeft in feite de elementen van Wicliff en Hus weer opgenomen in een strijd tegen het pausdom. Dat het Luteranisme er gekomen is en geslaagd is, is ergens wel te danken aan de politieke constellatie van het moment: aan het feit dat heel wat vorsten er belang bij meenden te hebben over te gaan tot het nieuwe geloof. En het feit dat ook hun onderdanen blijkbaar zonder veel protest overgingen tot dat nieuwe geloof, bewijst hoe sterk die Lutherse beweging een zaak van politiek belang was en niet op de eerste plaats een volksbeweging. In Zuid-Duitsland (Beieren) vond Luther aanvankelijk veel bijval onder het volk, maar toch zou niet Zuid-Duitsland maar het Noorden, door de overgang van de vorsten daar tot het nieuwe geloof, Luthers worden: Saksen, Hessen, Brandenburg. Dat eerste

4. De Reformatie

De hervormingsbeweging, die in de 16e eeuw is doorgebroken niet meer binnen de kerk, maar tegen de gevestigde klerikale kerk in: het Lutheranisme, en iets later het Calvinisme, beide nu als protestantisme bekend.

We herinneren ons hun voorlopers: Wicliff in het Engeland van de 14e eeuw, Hus in het Bohemen van de 15e eeuw. In beide gevallen ging het om volkse bewegingen, die vanuit een radicaalevangelische stellingname in opstand kwamen tegen de kerkelijke hiërarchie en wellicht ongewild politieke allure kregen. Wicliff raakte vermengd met de sociale boerenopstand in Engeland naar aanleiding van de nieuwe belastingswetten, genoodzaakt door de kosten van de oorlog tegen de Franse koning; Hus steunde op het anti-Duitse ressentiment van de Tsjechische bevolking in Bohemen.

De hervormingsbewegingen van Luther en Calvijn waren evenmin een zuiver religieuze aangelegenheid, net zo min trouwens als het pausdom en de hiërarchische katholieke kerk, waartegen die hervormers zich afzetten. Het pausdom had met de ballingschap van Avignon, met het daarop volgende grote schisma (een tijdlang twee, en zelfs op zeker ogenblik drie pausen) en met het conciliarisme uit het begin van de 15e eeuw heel wat pluimen gelaten. Tekenend daarvoor is het feit dat de herhaalde oproepen van de paus om front te vormen tegen het opkomend Turks gevaar (we zijn in de 15e eeuw: Constantinopel is gevallen in 1453!) geen gehoor vinden bij de Europese vorsten. Dit in schrille tegenstelling tot hun oproep, een paar eeuwen eerder, om op kruistocht te gaan tegen de Islam in Syrië en Palestina, die hen niet eens bedreigde. De tijden zijn grondig veranderd. Het pausdom betekende nog enkel in Italië zelf een politieke macht, die dan nog moest onderdoen voor die van Milaan, Venetië enz. De pausen van het einde van die 15e en het begin van de 16e eeuw, de fameuze Renaissancepausen, gaven bovendien nog aanstoot door hun wereldse en weelderige manier van leven (Alexander VI is daarvoor berucht). De overige gezagsdragers in de kerk, de kloosterordes, de priesterklasse, ze waren er even erg aan toe. Misbruiken, geldzucht, gebrek aan verantwoordelijkheidszin, oppervlakkigheid: het kon bijna niet erger. De dominicanen waren de enige kloosterorde, die in die periode nog vrij actief waren: bij gebrek echter aan echte ketters hadden ze zich toegelegd op het vervolgen van heksen!

Reactie kon niet uitblijven, hoezeer ze ook niet voorzien werd door de verantwoordelijken in de kerk, die koketteerden met de ideeën van de Renaissance en het humanisme. Ze kwam uit Duitsland, waar bij gebrek aan centraal gezag de paus zijn macht nog het meest kon doen gelden en dus tegenstand opriep. Daar bovenop leefde bij het Duitse volk een wrok tegen de Italianen, voor wie de Duitsers maar barbaren waren, afstammelingen van de Germanen, die het Romeinse rijk ten val hadden gebracht. De burgerij in het Duitse rijk was ook sterk antiklerikaal, vanwege de vele voorrechten waarvan de geestelijke kaste genoot. Al deze elementen samen verklaren dat de Reformatie haar oorsprong in Duitsland vond. Maar de Fransman Calvijn toont wel aan dat de reformatie niet typisch Duits is, maar in haar oorsprong een godsdienstige aangelegenheid, ook al komt dit vooral bij Calvijn tot uiting.

Is de wereld inderdaad veranderd die dag, twintig jaar geleden, dat de reactor van Tchernobyl ontplofte? De Witrussische schrijfster Swetlana Alexijewitsch beweert van wel en haalt daarvoor enkele verontrustende gegevens boven. Maar ja, bij ons kan zoiets natuurlijk niet gebeuren. En waar zouden we staan zonder kernenergie, nu de olie alsmaar duurder en wellicht ook schaarser wordt. Dus weg met al die pessimistische geluiden… Je kan het eerste artikel ook in het Engels lezen.

3. De Renaissance in het overige Europa

Toen de landen ten noorden van de Alpen kennis kregen van de Renaissance in Italië, zo ongeveer in het midden van de 15e eeuw, waren ook zij in een crisis geraakt van sociale en economische verandering. Het kapitalisme, dat zich in de 12e en 13e eeuw daar al had ontwikkeld bij de rijke kooplieden in de steden, was daar door twee oorzaken afgeremd:

eerst en vooral door de onweerstaanbare concurrentie van het Italiaans kapitaal dat zich tegen het einde van de 12e eeuw al overal van de geldhandel had meester gemaakt

daarnaast door de beperkingen van het ambachtswezen dat de kleine burgerstand in de steden begunstigde en door de kerkelijke wetten tegen woeker (lenen tegen rentevergoeding).

Het gevolg was dat in de 14e eeuw de patriciërs, dwz de gegoede burgers in de steden, renteniers waren geworden, die op hun geld teerden en bij wijze van spreken niets meer deden. Wie nog zaken deed had met Italianen te doen en het kapitaal zelfs in Vlaanderen was grotendeels Italiaans.
Dat veranderde pas in de 15e eeuw, toen een nieuwe klasse van

De Renaissance in Italië

Nog enkele gegevens voor een paar belangrijke steden:
Milaan : tot midden 15e eeuw waren de Visconti

Het verhaal van twee linkse ‘strekkingen’ in de landen van Latijns Amerika. Nogal uitvoerig maar interessant voor al wie de situatie in Latijns Amerika en de ontwikkeling van links daar een beetje volgt. Uiteraard is dit een artikel van iemand, die ooit behoorde tot het establishment (als minister van Buitenlandse Zaken van Mexico) en nu professor is in de VS.

De praktijk van het doden van meisjes in Azië wordt in de hand gewerkt door de vooruitgang van het prenataal onderzoek. Waarom dit in Azië zo frekwent gebeurt, lees je in dit onthutsend artikel van Carla Power.

De deontologie van massamedia en sommige hulporganisaties maakt soms vreemde sprongen. Blijkbaar spelen andere motieven dan het welzijn van de mensen in het Zuiden niet zelden mee in grote campagnes. Het goede (?) doel heiligt dan de middelen. Nog maar eens wordt aangetoond dat de fictie in onze huidige wereld de realiteit dikwijls overtreft…
Met dank aan Mathias!

2. De Renaissance in Italië

Die maatschappelijke ontwikkeling als gevolg van handel, industrie en bankwezen, van een vroeg-kapitalisme dus, doet zich het eerst voor in het noorden van Italië. Daar verloren de traditionele leiders van het maatschappelijke en intellectuele leven hun gezag veel eerder dan in de rest van Europa, vooral als gevolg van de snelle ontwikkeling van het stadsleven daar en het ontbreken van een centraal gezag. De adel in die steden ging zich moeien met de twisten tussen burgers en met de handel, en zo vervaagde de scheidingslijn tussen edelman en burger. Er ontstond daar een gelijkheid van zeden en belangen, ongeacht de geboorte. De oorlog en krijgskunst kwamen daar ook in handen van

“”Maandag 20 maart

Ter gelegenheid van de Internationale Conferentie over water in Mexico verschijnen er elke dag in de krant zeer alarmerende berichten over het thema. In Guatemala is 90% van het water bezoedeld en alhoewel Guatemala een land is met zeer veel water, zijn er toch hele streken die kampen met een tekort. Maar we hoeven de krant niet te lezen om te weten dat de toestand ernstig is. Bij ons thuis vermindert de druk van het water met de dag.

Het is natuurlijk nooit te laat om in te zien hoe rampzalig de slechte ingevingen van Bush en zijn omgeving zijn geweest voor Amerika en voor de wereld. Fukuyama en Barttlet, twee vooraanstaande ‘intellectuelen‘ uit de VS hebben de moed gehad die politieke keuzes, waar ze in eerste instantie voorstander van waren, in een publicatie met de grond gelijk te maken. Hopelijk niet te laat, inderdaad.